Rruga e Qumështit fsheh një ushtri të padukshme të vrimave të zeza? Nëse i njohim mirë vrimat e zeza të vogla të formuara nga kolapsi i yjeve masivë dhe gjigantin Sagittarius A* të fshehur në qendër të galaktikës sonë, një kategori e tërë mbetet e pazbuluar: vrimat e zeza me masë të ndërmjetme, ose IMBH (Intermediate-Mass Black Holes). Por, sipas një studimi të ri zviceran, ato mund të jenë shumë më afër sesa mendonim… vetëm se janë të padukshme dhe enden në galaktikën tonë.
Në astronomi, madhësia ka rëndësi. Nga njëra anë, vrimat e zeza yjore me dhjetëra apo qindra masa diellore janë të dokumentuara mirë. Nga ana tjetër, vrimat e zeza supermasive, siç është Sagittarius A* në qendër të Rrugës së Qumështit, arrijnë miliona masa diellore. Por në mes të këtyre dyve? Ekziston një boshllëk i madh vëzhgues. IMBH-të duhet të peshojnë ndërmjet 10.000 dhe 100.000 herë më shumë se Dielli, por ekzistenca e tyre mbetet hipotetike. Megjithatë, roli i tyre mund të jetë thelbësor: ato mund të jenë gurët themelorë të përbindëshave supermasivë që i vëzhgojmë në qendrat e galaktikave.
Rruga e Qumështit nuk është formuar vetë: gjatë miliarda viteve, ka përthithur dhjetëra galaksi të vogla, duke përfshirë yjet e tyre… por edhe vrimat e tyre të zeza. Deri tani supozohej se vrimat e zeza të këtyre galaksive të vogla përfundonin në qendrën galaktike për t’u bashkuar me Sagittarius A*.
Megjithatë, një studim i fundit i Universitetit të Cyrihut, i pranuar për botim në revistën Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, vë në dyshim këtë skenar. Duke përdorur simulime kozmologjike me rezolucion të lartë, studiuesit modeluan evolucionin e një galaktike të ngjashme me tonën. Rezultati? Ndërmjet 5 dhe 18 vrima të zeza me masë të ndërmjetme mund të enden në diskun galaktik, jashtë qendrës, atje ku askush nuk i priste.
Pse nuk janë zbuluar kurrë? Sepse këto objekte janë fantazma kozmike: nuk emetojnë dritë dhe, nëse nuk ndërveprojnë aktivisht me një yll apo me një sasi të madhe materiali, janë të padukshme për metodat tradicionale. Edhe teleskopët më të ndjeshëm mund të zbulojnë vetëm efektet gravitacionale që ato ushtrojnë mbi mjedisin përreth — çka, në rastin e objekteve të izoluara që notojnë në hapësirën ndëryllore, është minimale. Më keq akoma, nuk dimë as ku të kërkojmë, as çfarë shenjash të sakta të ndjekim.
Por nuk janë humbur të gjitha shpresat. Misioni Gaia, që harton me një saktësi ekstreme lëvizjen e më shumë se një miliard yjeve, mund të zbulojë shqetësime gravitacionale të buta që mund të tregojnë praninë e këtyre ndërhyrësve të padukshëm. Dhe observatorët e ardhshëm të valëve gravitacionale, si LISA (Laser Interferometer Space Antenna), mund gjithashtu të zbulojnë bashkime të rralla që përfshijnë këto objekte enigmatike.
Konfirmimi i ekzistencës së këtyre vrimave të zeza endacake do të ndryshonte gjithçka: do të përforconte skenarin sipas të cilit vrimat e zeza supermasive rriten përmes bashkimeve me IMBH, duke ofruar njëkohësisht një perspektivë të re mbi historinë e galaktikës sonë dhe përplasjet e saj në të kaluarën. Por, për momentin, këta udhëtarë të zinj pa adresë të përhershme mbeten jashtë rrezes sonë të veprimit. Dhe pikërisht kjo i bën kaq magjepsës.
