Alicella gigantea, një krustac i rrallë gjigant që jeton në thellësitë e oqeanit dhe mund të arrijë deri në 34 cm gjatësi, nuk është aq i rrallë sa mendohej më parë. Kjo specie, ndonëse vështirë e kapshme, është një nga speciet më gjerësisht të shpërndara të llojit të saj, duke jetuar dhe lulëzuar në më shumë se gjysmën e oqeaneve të botës, sipas një artikulli të fundit të *Royal Society Open Science* nga studiues të Universitetit të Australisë Perëndimore.
Amfipodët si A. gigantea janë krustacë të ngjashëm me karkalecin, të njohur për trupin e tyre të ngushtë dhe një qëndrim karakteristik të përkulur në formë kurrizi. Të pranishëm pothuajse në çdo habitat ujor në Tokë, ata përbëjnë një nga rendet më të larmishme të krustaceve, me mbi 10,000 specie të dokumentuara. Ata enden në detin e thellë – nga thellësitë abisale (3,000–6,000 metra) deri në zonat hadale (më shumë se 6,000 metra) – megjithatë numri i tyre zvogëlohet ndjeshëm në thellësi ekstreme.
Pamja e parë e një A. gigantea 28 cm të gjatë u kap me kamera në një thellësi prej 5,304 metrash në Paqësorin Verior abisal, por identiteti i saj mbeti i panjohur në atë kohë. Më vonë, kapje të tjera e konfirmuan përfundimisht si A. gigantea.
Megjithatë, për dy dekada pas kësaj, specieja dukej se ishte zhdukur nga sytë e njeriut, duke çuar në perceptimin se ky gjigant i thellësive ishte jashtëzakonisht i rrallë. Gjithashtu, janë gjetur shumë pak ekzemplarë, duke sugjeruar një dendësi të ulët të popullatës.
Pavarësisht përhapjes së saj të gjerë në të gjitha oqeanet, kuptimi ynë për A. gigantea mbetet i kufizuar – veçanërisht për sa i përket demografisë, diversitetit gjenetik dhe strukturës së popullatës. Deri më sot, vetëm shtatë studime kanë ofruar të dhëna gjenetike të sekuencës së ADN-së.
Ekzemplarë të rinj nga thellësia zbulojnë një të shkuar gjenetike të përbashkët
Për këtë studim, studiuesit synuan të krijonin një pamje të plotë globale të species deri tani. Ata bashkuan të dhëna nga literaturat shkencore të mëparshme dhe nga ekspedita të reja, duke përmbledhur gjithsej 195 raste të A. gigantea në 75 lokalitete, që përfshijnë 15 struktura të dyshemesë oqeanike në Oqeanin Paqësor, Atlantik dhe Indian.
Gjenet mitokondriale (16S dhe COI) dhe një gjen bërthamor (28S) nga ekzemplarët e sapo mbledhur iu nënshtruan analizës për të kuptuar më mirë modelet e shpërndarjes dhe historinë e tyre evolucionare nëpër periudhat gjeologjike.
Analizat gjenetike zbuluan një divergjencë shumë të ulët midis popullatave të A. gigantea në të gjithë botën – gjë që tregon ruajtje të fortë gjenetike dhe mbështet idenë se bëhet fjalë për një specie të vetme me shpërndarje globale.
Rrjeti i haplotipeve, i cili shërben për të vizualizuar lidhjet gjenealogjike, tregoi haplotipe të përbashkëta – grupe të shenjuesve gjenetikë në të njëjtin kromozom – dhe dallime shumë të vogla midis rajoneve. Oqeani Paqësor u identifikua si habitati më i madh i mundshëm për këtë specie, me 75% të sipërfaqes së tij që ndodhet brenda thellësive të përshtatshme për jetesën e A. gigantea.
Jo aq e rrallë sa besohej
Ky studim vërteton se A. gigantea, një amfipod supergjigant që rrallëherë është kapur, nuk është në të vërtetë i rrallë, pasi zë 59% të sipërfaqes së oqeaneve të botës dhe ka një përhapje të jashtëzakonshme.
Studiuesit theksojnë se duke krahasuar shënues molekularë nga ekzemplarët e rinj me të dhëna ekzistuese, ky studim vendos një bazë të fortë për ndërtimin e një hipoteze globale për specien, që mund të testohet në të ardhmen me më shumë mostra.
Referencë:
**Paige J. Maroni et al.**, *The supergiant amphipod Alicella gigantea may inhabit over half of the world’s oceans*, **Royal Society Open Science** (2025).
[DOI: 10.1098/rsos.241635](https://doi.org/10.1098/rsos.241635)
—
Nëse dëshironi, mund ta përgatis edhe në format PDF ose Word për ta përdorur si material mësimor apo referencë.
