Gjumi, i konsideruar prej kohësh si një proces i kontrolluar ekskluzivisht nga truri, mund të jetë rezultati i një bashkëpunimi kompleks midis organizmit dhe mikrobiomës së zorrëve. Kërkime të fundit kanë zbuluar se molekula të prodhuara nga bakteret gjenden natyrshëm në tru dhe duken se janë të përfshira drejtpërdrejt në rregullimin e cikleve të gjumit.
Një studim i kryer nga kërkues të Universitetit Shtetëror të Uashingtonit (WSU/Washington State University) dhe i botuar në revistën Frontiers in Neuroscience, ka identifikuar praninë e një molekule bakteriale të quajtur peptidoglikan (një komponent i murit qelizor bakterial) në trurin e minjve. Kjo molekulë, e njohur më parë për efektin e saj në nxitjen e gjumit në eksperimente me kafshë, gjendet natyrshëm në tru dhe nivelet e saj ndryshojnë në varësi të cikleve të gjumit dhe periudhave të privimit nga gjumi, raporton News.ro.
Zbulimi mbështet një hipotezë të zhvilluar ndër vite nga kërkuesit e WSU-së, sipas së cilës gjumi nuk përcaktohet vetëm nga aktiviteti neuronal, por edhe nga ndërveprimi me mikrobiomën — komuniteti i gjerë i mikroorganizmave që jetojnë në trupin e njeriut, veçanërisht në zorrë.
Sipas kësaj teorie, të quajtur “kondicioni holobiont” (ku holobionti përfaqëson organizmin njerëzor dhe mikrobiomën e tij, pra entitete të formuara nga organizma që bashkëjetojnë në një simbiozë jetike), gjumi do të ishte rezultat i një procesi komunikimi midis dy sistemeve autonome: organizmit pritës dhe baktereve që e popullojnë atë.
Kërkuesit vunë re se molekulat e peptidoglikanit dhe receptorët e përfshirë në sinjalizimin e tyre ndodhen në zona të ndryshme të trurit dhe paraqesin ndryshime të rëndësishme në varësi të kohës së ditës. Ky zbulim sugjeron se produktet bakteriale mund të kenë një rol të drejtpërdrejtë në rregullimin e gjumit, të krahasueshëm me atë të neuroneve.
Hipoteza integron dy teori ekzistuese: njëra klasike, që konsideron se gjumi kontrollohet nga truri, dhe tjetra që mbështet idenë e “gjumit lokal” — shfaqjen e gjendjeve të ngjashme me gjumin në rrjete të vogla qelizore në të gjithë organizmin. Akumulimi i këtyre gjendjeve lokale, të ngjashme me fikjen graduale të dritave në një shtëpi, do të çonte në kalimin nga zgjimi në gjumë.
Kjo perspektivë e zgjeruar ka pasoja të thella jo vetëm për kuptimin e mekanizmave të gjumit, por edhe për fusha si njohja, sjellja, oreksi dhe madje evolucioni i specieve. Studimet e fundit tregojnë se mikrobioma e zorrëve ndikon në procese themelore si memoria, marrja e vendimeve dhe madje motivimet bazë, duke ndryshuar mënyrën se si e kuptojmë marrëdhënien midis trurit dhe organizmit.
“Organizmat mikroskopikë që jetojnë në trupin e secilit prej nesh kanë një histori evolucionare shumë më të gjatë se ajo e gjitarëve ose kafshëve të tjera. Është e mundur që evolucioni i gjumit të ketë filluar me ciklet e aktivitetit dhe joaktivitetit të baktereve, dhe molekulat e përfshira atëherë të jenë pararendëset e atyre që rregullojnë sot njohjen dhe sjelljen”, shpjegoi profesori James Krueger, bashkautor i studimit, i cituar në një komunikatë të WSU-së.
Kërkimi shton prova të reja në vëzhgimet e mëparshme sipas të cilave infeksionet bakteriale rrisin nevojën për gjumë dhe thekson lidhjen e ngushtë midis gjumit dhe shëndetit të mikrobiomës së zorrëve, duke ndikuar ndërsjellë njëra-tjetrën.
Hapat e ardhshëm të ekipit të WSU-së do të përqendrohen në hetimin e mekanizmave përmes të cilëve këto molekula bakteriale komunikojnë me organizmin dhe mënyrën se si ato mund të përdoren për të zhvilluar terapi të reja për çrregullimet e gjumit.
Ky zbulim hap rrugën drejt një kuptimi më të thellë të marrëdhënies komplekse midis trurit dhe mikrobiomës, duke sugjeruar se për të kuptuar gjumin duhet ta shohim organizmin njerëzor si një ekosistem ku proceset biologjike janë rezultat i një bashkëpunimi të ngushtë midis qelizave të organizmit dhe mikroorganizmave që na popullojnë.
