BIBLIOGRAFIA E MID’HAT FRASHËRIT, BOTOHET VEPRA E PLOTË
URAN BUTKA, Drejtues i Institutit “Lumo Skëndo”
Titulli: Vepra të zgjedhura (vëllimi 11)
Autori: Mid’hat Frashëri
Përgatiti për botim: Uran Butka
Shtëpia botuese: Onufri
Çmimi: 2000 lekë
Bibliografia e veprës së Mid’hat Frashërit, vëllimi i 11-të i kolanës “Vepra e zgjedhur e Mid’hat Frashërit” përmbyll një nga nismat më të rëndësishme të Institutit të Studimeve Historike “Lumo Skëndo”, i cili me këtë vëllim sjell tashmë të plotë për lexuesin veprën e Mid’hat Frashërit.
Kolana “Vepra e zgjedhur e Mid’hat Frashërit”, e përbërë nga njëmbëdhjetë vëllime, ka sjellë në vite krijimtarinë e gjerë të një prej figurave më të ndritura të historisë dhe mendimit shqiptar, si edhe ka nxjerrë në pah figurën e tij shumë dimensionale.
Me këtë botim mbyllet një punë shumëvjeçare hulumtimesh, përzgjedhjesh dhe redaktimesh, që ka pasur si synim të sjellë për publikun figurën e plotë të Mid’hat Frashërit , shkrimtarit, studiuesit, diplomatit dhe ideologut të Rilindjes Kombëtare.
Përgjatë kësaj bibliografie spikat pasuria e subjekteve të trajtuara shkencërisht nga Mid’hat Frashëri. Tematika e gjerë, që nga politika, historia, diplomacia, letërsia, albanologjia dhe arsimi, kultura, shkencat e natyrës dhe ato sociale, udhëpërshkrimet, kujtimet, arkivistika, bibliografia, deri te gatimet shtëpiake, doket e zakonet, letërkëmbimi etj, janë dëshmi e asaj që vëzhgoi, analizoi e krijoi Mid’hat Frashëri.
Sipas Butkës, ky vëllim i fundit përbën kurorëzimin e kolanës, duke përfshirë materiale të rralla, dokumente arkivore, letra, ese dhe reflektime që hedhin dritë mbi mendimin politik dhe kulturor të autorit.
Mid’hat Frashëri i njohur edhe me pseudonimin Lumo Skëndo, ishte një nga figurat qendrore të kulturës shqiptare në fillim të shekullit XX. Ai dha kontribut të çmuar si përkthyes, shkrimtar, studiues dhe politikan, duke u renditur në radhën e mendimtarëve që i dhanë formë identitetit modern shqiptar.
Duke përshirë treguesit tematikë, gjeografikë, të personave, si dhe librave dhe organeve të shtypit të analizuara dhe prezantuara, llogariten 1332 subjekte, të cilët u bënë objekt i asaj vepre madhore që la Mid’hat Frashëri në trashëgiminë e shkruar.
“NJERIU QË SHKRUANTE NË VARREZA”, ROMANI I RI I NESTURIT
KLITON NESTURI, AUTOR
Titulli: Njeriu që shkruante në varreza
Autori: Kliton Nesturi
Gjinia: Roman
Shtëpia botuese: M&B
Çmimi: 1200 lekë
“Në të gjithë historinë e qytetit, thuajse nuk ishte shënuar asgjë e madhe, asnjë ngjarje që të tërhiqte vëmendjen e njerëzve nga anët e tjera të vendit apo të botës, festë apo diçka tjetër. Edhe luftërat botërore kishin kaluar pa lënë gjurmë, aspak si ngjarje të jetuara, por si histori a gojëdhëna të treguara, të ndodhura diku gjetkë. Përgjatë tyre, asnjëra prej familjeve nuk mundi që të nxirrte një hero, një prijës apo luftëtar, statujën apo përmendoren e të cilit do ta vendosnin në sheshin kryesor apo edhe në ndonjë park, ashtu edhe siç ndodhte rëndom në qytetet e tjera. Edhe shëtitoren kryesore e kishin quajtur “Shëtitorja e Heroit”, për hir të Heroit kombëtar, në një prej viteve jubilarë që përkonte me lindjen e tij e që u festua me madhështi në të gjithë vendin.”
Ky është një fragment nga romani “Njeriu që shkruante në varreza” i autorit Kliton Nesturi, botuar së fundmi nga shtëpia botuese “M&B”.
KLITON NESTURI
“Njeriu që shkruante në varreza ka filluar si tregim, është shkruajtur në 1991-in dhe prej atëhere e kam lënë. E mora pesë vitet e fundit pastaj kam pasur gjithmonë idenë për ta bërë roman dhe jam i lumtur që e realizova. Me këtë dua të falenderoj të gjithë miqtë që më kanë ndihmuar për të këtë vepër.”
Nesturi shpjegon se në qendër të romanit, i cili ka të bëjë me jetën e një qyteti është një personazh, i cili shkruan në varreza.
“I shkëputur totalisht nga jeta e qytetit, por që në vetvete pa bërë asgjë, gërvishr jetën e qytetit. Dhe këtu dalin shumë linja, shumë personazhe, të cilët shpalosin jetën e tyre. Është një roman i zhanrit mister dhe besoj se në aspektin tim letrar ë sjell një pjekuri më të madhe artistike dhe sa i përket stilit ai vazhdon të mbetet në të njëjtin stil timin.”
Autori shpjegon se në fakt, nuk është ky njeri që merret me jetën e qytetit, por është qyteti që merret me të dhe ardhja e këtij personazhi nxjerr në pah shumë ngjarje që lidhen me jetën e qytetit.
“Pra ai bëhet si një pikë ë orientimi ndërkohë që bëhet edhe si një pikë sulmi. Të gjithë na ka ndodhur që kur të shkojmë në një qytet sidomos të vogël ë na shohin me kureshtje veprimet tona ne të paktën na duket që i shohim me kurreshtje. Domethënë ne në farë mënyre ne gërrisim jetën, gërvishtim jetën e një qyteti të vogël apo një vendi të vogël dhe mendoj se ë ardhja e këtij njeriu është është një ngjarje dhe ky njeri kthehet në një hero, në një qytet ku deri në atë moment nuk kishte ndodhur asgjë e madhe.”
Libri, i njëmbëdhjeti i autorit dhe romani i tretë i tij është nisur fillimisht si një tregim në vitin 1991, ndërsa ka marrë formën e plotë duke u pasuruar me ngjarje dhe personazhe.
KRYEVEPRA, HISTORIA E PIKTORES QË MASHTROI HITLERIN
VASILIKA TAFA, BOTUESE
Titulli: Kryevepra (Historia e piktores që mashtroi Hitlerin)
Autori: Belinda Alexandra
Përktheu: Elona Qose
Gjinia: Roman
Shtëpia botuese: Ombra GVG
Çmimi: 1500 lekë
Paris 1946: Një vajzë e re, Eva Archer, që është rritur jetime, ka ardhur në Paris nga Australia, për të gjetur babanë që nuk e ka njohur kurrë. Befas ajo gjendet në një situatë të ndërlikuar. Eva vihet në lëvizje për të provuar pafajësinë e tij. Serzh Laverty, që është një nga koleksionistët dhe galeristët e famshëm të artit në Paris dhe në Nisë, është arrestuar dhe akuzohet se i ka shitur gjatë luftës një pikturë të famshme Hitlerit dhe ka vrarë pronarët e saj. Por a janë të vërteta akuzat e ngritura dapo ai gjendet brenda një kurthi të mirëorganizuar?
E dëshpëruar, ajo vihet në lëvizje për të provuar pafajësinë e të atit dhe për ta shpëtuar atë nga burgu. Vetëm një person e di të vërtetën e gjithë kësaj historie dhe që mund ta shpëtojë Serzhin nga ekzekutimi. Ajo është Kristina Belova, një grua e bukur ruse, piktore e mrekullueshme, e sapo kryer nga një kamp përqendrimi, por që vuan nga amnezia. Ndërsa Eva e nxit me dëshpërim Kristinën që të kujtojë se çfarë ka ndodhur me veprën e Botiçelit gjatë luftës, ajo zbulon një trekëndësh tronditës të një dashurie pasionante midis dy tregtarëve të artit për të njëjtën artiste, të tradhëtisë si dhe sekretin e madh të trashëgimisë së saj, që do të ndryshojë përgjithmonë fatin dhe mendimin e Evës për jetën.
“Kryevepra” është një rrëfim epik magjepsës dhe është një triller i rrallë historik.
Belinda Alexandra, autore e dymbëdhjetë romaneve të botuara në gjuhë të ndryshme, nëmbarë botën, është një nga shkrimtaret bashkëkohore më të famshme. Jeton në Sidnej, Australi.
MELODIA E VARGUT
Sonila Strakosha
Te “Melodia e vargut” vjen poezia e Adelina Mamaqit. Shumëkush e njeh si një ndër ikonat e letërsisë pêr fëmijë por ajo është dhe poetja e parë në letërsinë shqipe. Publikoi më 1963 përmbledhjen poetike “Ëndrra vashërie”.
Ka punuar si redaktore në Shtëpinë Botuese “Naim Frashëri”, në Lidhjen e Shkrimtarëve, në revistën “Nëntori” e në shumë revista të tjera. Ka qenë kryetare e Shoqatës Mbarëshqiptare të Letërsisë për Fëmijë e të Rinj, anëtare kolegjiumi në shtypin letrar, anëtare e bordit të Teatrit të Kukullave etj. Ka shkruar shumë pjesë teatrale, tabllo muzikore dhe tekste këngësh me kompozitorët më të njohur.
Në letërsinë për fëmijë ka lëvruar të gjitha zhanret dhe në të gjitha ato është vlerësuar me çmime të para. Librat e saj janë botuar e ribotuar në disa gjuhë.
Poezia e parë
Shqipëri –
Një zgjua që gumëzhin,
Një zallahi, pa fund
Një gjysmë e vdekur, që e heqin zvarrë…
Rrugët plot llucë, plot plehra e gropa.
Qentë të gjymtuar, të vrarë.
Zemra të ndara në copa.
Shqipëri –
Plagë që ther përtej shpirtit.
Dhimbje, nga e cila ndien se po jeton.
Legjendë uji,
Legjendë drite,
Legjendë e kontrasteve katastrofike!
Shqipëri –
Sy fëmijërorë, ku ndrin loti i shpresës…
“Zotër” të rinj,
Jepini “foshnjës”
Të drejtën e jetës.
Shkruar më 1996
Poezia e dyte me titull
Xhaketa
Në portmanto e varur ish xhaketa
Si kraharori yt m’u duk se ish
Dhe lehtë, lehtë kryet mbështeta
Te mënga e saj, si dikur, sërish…
Larg, në ethirin e së largëtës ndjenjë,
Si zog, si fllad, u zhduka fluturim
Dhe lashë peng nje fije flok gështenjë
E pak aromë nga parfumi im.
Parfumin tim do ta rrëmbejë era.
Ti flokun tim me furçë do ta fshish.
Këtë kujtim të fshehtë ndonjëherë,
A do ta dish i dashur?… Pse ta dish?!…
“Ku të të gjej tani?”, është një tjetër poezi e bukur që i shkruan mallit.
Sa fort u deshëm!
Ku të të gjej tani?!
Kam mall,
Për mallin e dashurisë sate.
Sa shpesh u grindëm!
Ku të të gjej tani?!
Kam mall,
Për dimrin e zemërimit tënd.
Sa qemë të lumtur!
Ku të të gjej tani?!
Kam mall,
Për qiellin e lumturisë sonë.
Sa vite bashkë!
Ku të të gjej tani?!
Nga përjetësia,
Kthehu!
…Vetëm një çast!…
Dhe të tjera vargje të mrekullueshme malli janë ato kushtuar të atit.
Shkuan vite të gjatë
(në kujtim të babait)
Eci në rrugën e shtëpisë prindërore,
Mbi gjurmët që ka lënë im atë,
Shoh një gjysh me nipat përdore
Sikur shikoj tim atë.
Pi filxhanin e kafesë në mëngjes
Siç e pija me tim atë.
Dëgjoj këngën “Hapi syt’ e zes*”
E këndonte bukur im atë.
Shkuan vite e vite të gjatë,
Por s’ka shkuar im atë!
Poezia e fundit dedikuar artit.
Për artin
Dy stinë shkuan. Erdhi dhe treta.
(Dimri, për fat, nuk e ka shtruar borën)
Në udhëkryq të jetës ndiej se mbeta,
Si një i verbër që s’i japin dorën.
Dhe pres një stinë që ende s’ka ardhur,
Ku dielli i perëndimit të shkëndrisë,
E të ma ngrohë zemërzën e mardhur
Një xixëllimë, një yll i mirësisë…
…Pa jeta vjen e më afrohet pranë,
Më thotë: – Jeto, jeto për të, dhe ca.
I thuaj fjalë që ndoshta nuk u thanë,
Dhuroji dashuritë e mëdha!
Jetoj për të me gjithë qenien time,
Mbështetur si i verbëri tek ai.
Një dashuri që kurrë s’më dha zhgënjime
Dhe s’më braktisi ende, gjer tani.
