Me çfarë ndërton kur pemët janë të rralla dhe dimrat janë të ashpër? Për gjuetar-mbledhësit që jetonin në Ukrainën e sotme rreth 18,000 vjet më parë, përgjigjja ishte e thjeshtë: me kocka mamuthi.
Një artikull i fundit kërkimor, i bashkautorësuar nga arkeologu i Leidenit, Wei Chu, dhe i publikuar në arkivin Open Research Europe, rikthen vëmendjen te vendi i famshëm paleolitik i Mezhyrich, ku arkeologët zbuluan struktura të ndërtuara pothuajse tërësisht nga kocka mamuthi.
Këto ndërtime kanë nxitur prej kohësh debate: a ishin shtëpi, hapësira magazinimi apo monumente rituale? Hulumtimi i ri ofron njohuri të freskëta duke përdorur metoda të avancuara datimi me radiokarbon në mbetjet e gjitarëve të vegjël të gjetura në të njëjtat shtresa kulturore.
Rezultatet janë befasuese. Struktura më e madhe në Mezhyrich daton rreth 18,248–17,764 vjet më parë, gjatë fazës më të ashpër të epokës së fundit të akullit. Edhe më intriguese është se periudha e përdorimit ka qenë e shkurtër; ndoshta vetëm një ose pak vizita përgjatë shekujve. Kjo sugjeron se këto strehë të ndërtuara me kocka nuk ishin vendbanime të përhershme, por zgjidhje praktike për mbijetesë.
Pse ka rëndësi kjo? Përtej zgjuarsisë së të përdorurit kocka mamuthi si material ndërtimi, këto gjetje ndryshojnë mënyrën se si e kuptojmë qëndrueshmërinë dhe përshtatjen njerëzore. Ato tregojnë se si komunitetet lulëzuan në kushte ekstreme, duke kthyer mbetjet e kafshëve gjigante në arkitekturë mbrojtëse.
Ndërsa metodat e datimit bëhen gjithnjë e më të sakta, vendbanime si Mezhyrich vazhdojnë të sfidojnë supozimet tona për jetën parahistorike. Larg së qeni shoqëri statike, këto komunitete ishin dinamike, të zgjuara dhe të lidhura ngushtë me mjedisin e tyre—një mësim që vazhdon të ketë jehonë edhe sot.
