Ndërsa njerëzimi ndërmerr hapa gjithnjë e më të thellë në hapësirë, një pyetje kritike ngrihet: si t’i parandalojmë mikrobet e Tokës të kontaminojnë botët e tjera? Një studim i ri i botuar në Journal of The Royal Society Interface nga Daniel J. Brener dhe Charles S. Cockell sugjeron se ndoshta duhet ta rimendojmë në mënyrë themelore qasjen tonë ndaj mbrojtjes planetare, duke huazuar koncepte nga një burim befasues: biogjeografia e ishujve.
Strategjitë e sotme të mbrojtjes planetare mbështeten shumë te llogaritjet probabilitare. Shkencëtarët vlerësojnë shanset që mikroorganizmat të mbijetojnë udhëtimin drejt Marsit, të zbresin me sukses, dhe të krijojnë popullata. Për shembull, NASA kërkon që probabiliteti i kontaminimit të Marsit gjatë çdo misioni të vetëm të mos jetë më shumë se 0.1%. Megjithëse matematikisht elegante, kjo qasje ka kufizime të rëndësishme.
Problemi, sipas ekipit nga Universiteti i Edinburgut, është se këto modele probabilitare e trajtojnë kontaminimin si një lojë numrash. Ato fokusohen në reduktimin e ngarkesës fillestare mikrobiale mbi anijen kozmike dhe llogaritjen e shanseve të mbijetesës, por shpesh injorojnë çfarë ndodh pasi mikrobet mbërrijnë në destinacion.
Studiuesit propozojnë të shohim planetët si analogë me ishujt në oqeanet e Tokës. Ashtu si biogjeografia e ishujve shpjegon se si speciet kolonizojnë dhe mbijetojnë në masa të izoluara toke, parime të ngjashme mund të qeverisin mbijetesën mikrobiale në botë të largëta. Të dyja, planetët dhe ishujt, janë vende fizikisht të ndara ku organizma të vegjël mund të mbërrijnë dhe të përpiqen të krijojnë popullata.
Kjo perspektivë e zhvendos fokusin nga probabiliteti te një pyetje më themelore: a mund të mbijetojnë dhe riprodhohen mikroorganizmat e mbërritur në mjedisin e destinacionit? Në vend që të pyesim “Cilat janë shanset e kontaminimit?”, qasja e re pyet “A do të kenë këto mikrobe një kohë mesatare deri në zhdukje të mjaftueshme për të krijuar një popullatë të qëndrueshme?”
Thelbi i kësaj ideje është se rritja mikrobiale nuk është vërtet probabilitare, por binare. Një mikrob ose gjen kushte të përshtatshme për mbijetesë dhe riprodhim, ose jo. Nëse shkalla e lindjes tejkalon atë të vdekjes, popullatat do të rriten. Nëse jo, ato përfundimisht do të zhduken.
Studiuesit argumentojnë se kolonizimi i suksesshëm varet nga fakti nëse organizmat mund të arrijnë një kohë mesatare deri në zhdukje mjaftueshëm të gjatë. Kjo varet nga faktorë mjedisorë si temperatura, presioni, aciditeti dhe lëndët ushqyese të disponueshme. Duke hartuar diapazonet e kushteve ku organizmat mund të mbijetojnë, shkencëtarët mund të bëjnë parashikime më të sakta për rrezikun e kontaminimit.
Në vend të llogaritjeve komplekse probabilitare, qasja e propozuar fillimisht do të përcaktonte nëse ndonjë mikrob i Tokës mund të mbijetojë në mjedisin e destinacionit. Nëse përgjigjja është jo, protokollet e gjera të sterilizimit mund të jenë të panevojshme. Nëse po, atëherë procedurat tradicionale të sterilizimit bëhen kritike.
Ky kuadër mund të jetë veçanërisht i vlefshëm për misionet drejt Marsit, ku faktorë të shumtë stresues si të ftohtit ekstrem, presioni i ulët, rrezatimi dhe kimikatet toksike në tokë krijojnë kushte të ashpra që shumica e jetës tokësore nuk mund t’i përballojë. Kërkimi sugjeron zhvillimin e një katalogu të organizmave tokësorë që mund të mbijetojnë në kushte të ndryshme planetare. Kjo do t’i ndihmonte planifikuesit e misioneve të identifikojnë cilat mikrobe përbëjnë rrezik të vërtetë kontaminimi për destinacione të caktuara.
Qasja e biogjeografisë së ishujve përfaqëson një ndryshim nga hamendësimi probabilitar te analiza mjedisore e bazuar në parime themelore biologjike. Duke kuptuar nëse botët e huaja mund të mbështesin vërtet jetën tokësore, mund të zhvillojmë strategji më të synuara dhe efektive për mbrojtjen planetare. Edhe pse, në fund të mendimit tim ndërsa përfundoj këtë artikull, më vjen në mendje thënia “Jeta do të gjejë një mënyrë!” Shpresoj që Brenner dhe Cockell ta kenë marrë parasysh edhe këtë.
