Pas traumës, duhet të jetë momenti i ideve dhe, në të njëjtën kohë, i propozimeve. Dokumenti mbi “Strategjinë e sigurisë kombëtare”, i publikuar të premten nga Shtëpia e Bardhë, me atë sfidë të drejtpërdrejtë ndaj institucioneve evropiane, imponon një ndryshim ritmi në Bruksel dhe në qeveritë e Kontinentit të Vjetër. Çështja më urgjente mbetet marrëdhënia me Vladimir Putin dhe mbështetja për rezistencën ukrainase. Por do të nevojiteshin zgjedhje edhe në afatin mesatar e të gjatë, për të përgënjeshtruar profecinë e zymtë të Donald Trump, ose më mirë të zëvendësit të tij JD Vance: “Pas njëzet vitesh Evropa do të jetë e panjohshme, rrezikon zhdukjen”.
Raportet e përgatitura nga Mario Draghi dhe nga Enrico Letta kanë përcaktuar drejtimin për rritjen e konkurrueshmërisë në sektorët kyç: energji, mbrojtje, digjital, inteligjencë artificiale. Në veçanti, Draghi ka sugjeruar, që nga shtatori 2024, 383 masa që duhet të miratohen sa më shpejt. Deri më sot, megjithatë, vetëm 10% e paketës rezulton e zbatuar. Devijimi amerikan po ringjall diskutimin edhe mbi zgjidhje me efekte të menjëhershme.
Kampi i gjerë i BE-së
Për të filluar, po fiton terren një vizion më i gjerë i Evropës. Marrëdhëniet mes Mbretërisë së Bashkuar dhe vendeve të BE-së po bëhen gjithnjë e më të ngushta. Kujdes, askush nuk imagjinon një rikthim të bujshëm të britanikëve në Bashkim. Plagët e Brexit vazhdojnë të ushqejnë pakënaqësinë e disa departamenteve në Komisionin Evropian. Por në planin politik, Londra duket se e ka lënë mënjanë, të paktën për momentin, projektin e vetë-mjaftueshmërisë britanike. Nevoja për të frenuar agresivitetin e Putinit ka shtyrë kryeministrin Keir Starmer të forcojë atë që duket si një aleancë e vërtetë strategjike me Parisin, Berlinin, Varshavën, Romën.
Dhe jo vetëm kaq. Britanikët kanë intensifikuar kontaktet, tashmë të rregullta, me “Nordic-Baltic Eight”, një format që bashkon Danimarkën, Estoninë, Letoninë, Lituaninë, Finlandën, Islandën, Norvegjinë dhe Suedinë. Pra, po zgjerohet fronti anti-Putin edhe tek vendet jashtë Bashkimit Evropian. Për më tepër, vijnë sinjale të papritura nga realitete të largëta, si Kanadaja, Zelanda e Re, Australia, Japonia. Mund të ketë potencial që të rritet një lloj “kampi i gjerë”, i mbështetur te Bashkimi Evropian.
Fondet dhe marrëveshjet
Kjo perspektivë politike, megjithatë, është e cënuar nga avancimi i partive sovraniste në Gjermani, Francë dhe në vetë Mbretërinë e Bashkuar. Starmer dhe të tjerët, pra, do të detyrohen të përshpejtojnë. Para së gjithash, marrëveshjet politike duhet të mbështeten mbi baza materiale të forta, të ndërtuara me marrëveshje tregtare dhe industriale. Në afat të shkurtër, një nga testet më interesante do të jetë menaxhimi i “Safe” (“Veprimi i Sigurisë për Evropën”), fondi prej 150 miliardë euro i krijuar nga Komisioni Evropian. Paratë do të shërbejnë për të financuar planet e investimeve për mbrojtjen, të paraqitura nga të paktën dy shtete nga 27 vendet e BE-së, plus Ukraina dhe katër shtetet e EFTA-s, pra Norvegjia, Islanda, Lihtenshtajni, Zvicra.
Lobistët e kombeve të përjashtuara janë në lëvizje prej kohësh për t’u pranuar në ndarjen e këtyre burimeve. Mes diplomatëve evropianë po diskutohet nëse duhet zgjeruar “Safe”, për shembull, te Mbretëria e Bashkuar dhe pastaj, ndoshta, edhe te të tjerët. Bashkëpunimi industrial midis britanikëve dhe evropianëve është një çelës i mundshëm për të forcuar mbrojtjen e të gjithë kontinentit. Premisat do të ishin. Ministria britanike e Mbrojtjes, për shembull, po vlerëson dhënien e një porosie të rëndësishme grupit italian Leonardo, për të zëvendësuar flotën historike të helikopterëve luftarakë “Puma”.
Pista kineze
Kriza me Amerikën po i rikthen hapësirën mbështetësve të një hapjeje më të madhe ndaj Kinës, si, përsa i përket Italisë, Romano Prodi ose ekonomisti Giovanni Tria, tashmë ministër në qeverinë Lega-Pesë Yjet. Çështja nuk është vetëm diversifikimi i flukseve tregtare. Shifrat tregojnë sa e fortë mbetet varësia nga Amerika. Në vitin 2024 shkëmbimet transatlantike të mallrave dhe shërbimeve arritën në 1.700 miliardë dollarë, kundrejt 845 miliardë dollarëve midis BE-së dhe Kinës. Tani po mendohet për një bashkëpunim më të pjekur. Konkretisht: Bashkimi Evropian, njësoj si Shtetet e Bashkuara, ka nevojë jetike për mineralet e rralla që gjenden në duart e Pekinit.
Në këmbim të këtyre furnizimeve, mund të pranonte investime kineze me përmbajtje të lartë teknologjike. Është një tezë e guximshme, e cila do të ishte hedhur poshtë vetëm një vit më parë, sepse evropianët ndanin vijën amerikane të Joe Biden: dinamizmi kinez duhet frenuar në çdo hap të botës. Por Trump dëshiron t’i mbajë duart e lira dhe të negociojë edhe me Xi Jinping. Dhe atëherë, në Gjermani, në Spanjë, në Greqi dhe edhe në Itali, po rritet fronti i atyre që pyesin: nëse e bën Trump, përse nuk mund ta bëjmë edhe ne? / Corriere della Sera
