Dopamina është një neurotransmetues jetik për funksionimin optimal të trurit dhe të proceseve njohëse që kontrollohen prej tij. Kjo substancë ka një ndikim të rëndësishëm kur bëhet fjalë për gjendjen shpirtërore, motivimin për të punuar apo për të gjetur kënaqësi në aktivitetet e përditshme, duke u quajtur shpesh “hormoni i lumturisë”.
Shenjat e mungesës së dopaminës:
Ankth dhe tension i vazhdueshëm: një ndjenjë shqetësimi të brendshëm që vazhdon gjatë gjithë ditës;
Irritueshmëri: prirje për të reaguar në mënyrë të ekzagjeruar ndaj stimujve të vegjël, e shprehur përmes zemërimit ose frustrimit;
Vështirësi në përqendrim: probleme në mbajtjen e vëmendjes në detyrat e përditshme ose profesionale;
Çrregullime gjumi: pagjumësi ose gjumë jo i qetë, që mund të çojë në lodhje kronike;
Simptoma fizike: tension muskulor, dhimbje koke, palpitacione ose probleme me tretjen pa ndonjë shkak të dukshëm mjekësor.
Cilat janë komplikimet për trupin kur kjo substancë bie dhe cilat ushqime mund të stimulojnë prodhimin e dopaminës — do t’i zbulosh në materialin e mëposhtëm.
Pse dopamina quhet “hormoni i lumturisë”
Trupi i njeriut është një organizëm jashtëzakonisht kompleks kur bëhet fjalë për reagimet biokimike në nivel qelizor apo për proceset metabolike që ndodhin gjatë ciklit jetësor. Organizmi është një “uzinë” që përdor proteina për të gjeneruar energji, por karbohidratet dhe yndyrnat nuk mund të shndërrohen në proteina. Prandaj, veçanërisht tek fëmijët, sasia dhe përbërja e proteinave — aminoacidet që janë baza e tyre — janë thelbësore për zhvillimin e shëndetshëm.
Dopamina njihet si “hormoni i lumturisë”, dhe kjo nuk është pa arsye, sepse ndjenja e euforisë që ndjejmë është, nga pikëpamja shkencore, një reagim kimik i trurit. Kimiçisht, dopamina bën pjesë në klasën e katekolaminave dhe sintetizohet nga aminoacidi tirozinë në disa rajone të trurit. Një nga funksionet më të rëndësishme të dopaminës është të veprojë si lajmëtar kimik midis neuroneve. Kur lirohet, ajo lidhet me receptorë specifikë në neuronet fqinjë, duke shkaktuar një sërë reagimesh që ndikojnë në sjellje dhe funksione fiziologjike.
Çfarë është L-tirozina dhe si ndikon ky aminoacid në prodhimin e dopaminës
L-tirozina është një formë e aminoacidit tirozinë. Është një aminoacid jo thelbësor, që do të thotë se trupi e prodhon vetë, duke përdorur një tjetër aminoacid – fenilalaninën. Tirozina gjendet në të gjitha indet e trupit dhe në shumicën e lëngjeve trupore. Ajo ndihmon trupin të ndërtojë proteina dhe të prodhojë enzima, hormone tiroide dhe melaninë.
L-tirozina ndihmon trupin të prodhojë neurotransmetues që lehtësojnë komunikimin midis qelizave nervore. Është veçanërisht e rëndësishme për prodhimin e epinefrinës, norepinefrinës dhe dopaminës, substanca kimike të rëndësishme për trurin që ndikojnë në humor dhe gjumë.
Simptomat e nivelit të ulët të dopaminës. Si t’i njohësh ato
Për të liruar dopaminë, trupi ka nevojë për aminoacidin tirozinë. Meqë aminoacidet janë pjesë përbërëse e proteinave, kemi nevojë për to çdo ditë, pasi janë jetike për funksionimin normal të trupit. Në këtë rast, L-tirozina është thelbësore për shumë procese metabolike.
Doza tipike për L-tirozinën është rreth 150 mg në ditë, e ndarë në tre doza para vakteve.
Tirozina është e bollshme në shumë ushqime, si:
kikirikë,
peshk,
mish pule,
gjel deti,
sojë,
vezë,
gjizë,
fara kungulli,
tërshërë,
grurë,
fasule,
susam,
avokado
dhe banane.
Kur këto ushqime mungojnë për një periudhë të gjatë, kur kemi një mënyrë jetese të pabalancuar ose abuzim me alkoolin, ekziston rreziku i mungesës së dopaminës.
Shenjat dhe simptomat e mungesës së dopaminës
Mungesë e lehtë e dopaminës:
Ankth dhe tension i vazhdueshëm;
Irritueshmëri dhe reagime të ekzagjeruara;
Vështirësi në përqendrim;
Probleme me gjumin;
Tension muskulor, dhimbje koke, palpitacione, probleme me tretjen.
Mungesë mesatare e dopaminës:
Zemërim dhe agresivitet;
Abuzim me substanca (alkool apo droga);
Izolim social dhe shmangie e marrëdhënieve.
Mungesë kronike e dopaminës:
Trishtim i vazhdueshëm;
Humbje interesi për aktivitete që më parë ishin të këndshme;
Lodhje dhe mungesë energjie;
Ndryshime të oreksit dhe peshës trupore;
Mendime vetëvrasëse.
Këto shenja mund të interpretohen gabimisht si tipare të personalitetit, gjë që vonon diagnostikimin dhe trajtimin e duhur.
