ChatGPT-ja tha:
Hemoglobina e glikuar është një tregues jetik për përcaktimin e diagnozës së diabetit dhe për monitorimin aktiv të nivelit të sheqerit në gjakun e një personi. Ky test tregon mesataren e glukozës në gjak gjatë 90 ditëve të fundit, duke ofruar një pamje të përgjithshme të mënyrës se si organizmi përpunon sheqernat nga ushqimi.
Hemoglobina e glikuar formohet kur glukoza në gjak lidhet me hemoglobinën – proteinën që ndodhet në qelizat e kuqe të gjakut dhe që transporton oksigjenin.
Çfarë mund të zbulohet përmes hemoglobinës së glikuar:
Hiperglicemia – rritje e nivelit të glukozës mbi vlerat normale, që tregon zhvillimin e diabetit;
Hipoglicemia – ulje e nivelit të glukozës, që mund të ndodhë pas periudhash të gjata pa ushqim ose për shkak të sëmundjeve serioze.
Çfarë është hemoglobina? Çfarë është hemoglobina e glikuar?
Hemoglobina është një proteinë thelbësore që gjendet në qelizat e kuqe të gjakut dhe ka funksionin e transportimit të oksigjenit nga mushkëritë drejt indeve të trupit dhe të kthimit të dioksidit të karbonit në mushkëri. Kjo proteinë përmban hekur, gjë që i jep gjakut ngjyrën e kuqe.
Hemoglobina e glikuar (HbA1c) është një parametër kyç në monitorimin e diabetit.
Niveli normal është më pak se 5.7%,
vlerat 5.7–6.4% tregojnë prediabet,
ndërsa vlerat mbi 6.5% konfirmojnë diabetin mellitus.
Këshilla para analizës:
Shmang aktivitetin fizik të rëndë ditën e testit, pasi mund të ndryshojë përkohësisht numrin e qelizave të kuqe.
Pini ujë mjaftueshëm, pasi hidratimi ndihmon në marrjen e mostrës së saktë të gjakut dhe përmirëson saktësinë e rezultatit.
Si matet hemoglobina e glikuar
Glucometri është pajisja që përdoret për të matur nivelin e glukozës në gjak. Ai përdoret zakonisht nga personat me diabet për të mbajtur nën kontroll sheqerin dhe për të përshtatur trajtimin.
Një pikë gjaku merret me një gjilpërë të hollë nga gishti dhe vendoset në sensorin e pajisjes. Vlera e shfaqur ndihmon në monitorimin e përditshëm të glukozës.
Nëse glukometrin tregon:
më shumë se 125 mg/dL me stomakun bosh → rrezik për diabet,
ndërmjet 100–125 mg/dL → prediabet,
mbi 180 mg/dL pas ngrënies → hiperglicemi.
Shkaqe të përkohshme të rritjes së glukozës:
stresi fizik (sëmundje, infeksione, grip);
stresi emocional (probleme në familje, punë, shkollë, etj.).
Llojet e glukometrave që ndihmojnë në monitorimin e sheqerit
Glukometra shtëpiake – të zakonshme, të vogla dhe të lehta për t’u përdorur.
Glukometra me monitorim të vazhdueshëm – matin glukozën në mënyrë të vazhdueshme përmes një sensori nën lëkurë.
Glukometra jo-invazive – matin pa nevojën e gjakut, megjithëse mund të jenë më pak precize.
Glukometra portative – të vogla dhe të përshtatshme për udhëtime.
Glukometra me lidhje smartphone – lidhen me aplikacione për ndjekjen në kohë reale.
Glukometra me lazer – teknologji e re që përdor rreze lazer për matjen e glukozës.
Ushqime që rrisin vlerat e glukozës në gjak
Orizi i bardhë – rrit ndjeshëm nivelin e glukozës, veçanërisht nëse konsumohet shpesh.
Perimet me niseshte (si patatet) – treten shpejt dhe rrisin gliceminë; më mirë t’i zieni dhe t’i përzieni me lëng limoni e majdanoz për të ulur indeksin glikemik.
Salcat e gatshme (ketchup, sojë, etj.) – përmbajnë shumë sheqer dhe aditivë.
Pijet e gazuara – shumë kalorike dhe të mbushura me sheqer, duhen shmangur.
Ushqime që duhet të përfshini në dietë kur hemoglobina e glikuar është e lartë
Ushqimet që ulin shpejt gliceminë:
banane,
avokado,
mollë,
luleshtrydhe,
kumbulla,
manaferra,
boronica,
brokoli,
lulelakër,
lakër Brukseli,
thjerrëza,
qiqra,
hudhër,
perime me gjethe jeshile.
Zakone të përditshme për të ulur hemoglobinën e glikuar
Kontrolloni sasinë e karbohidrateve dhe zgjidhni ato komplekse (drithëra të plota, perime, bishtajore).
Ndiqni një dietë të ekuilibruar:
45–60% karbohidrate,
15–20% proteina,
20–35% yndyrna të shëndetshme.
Konsumoni 25–30 g fibra/ditë.
Kontrolloni porcionet.
Hani në mënyrë të rregullt.
Pini ujë mjaftueshëm.
Kufizoni alkoolin dhe pijet e ëmbla.
Monitoroni rregullisht gliceminë dhe përshtatni dietën sipas nevojës.
Çfarë është hemogrami dhe kur rekomandohet
Hemogrami i plotë (CBC) është një analizë që mat parametra si:
numri i qelizave të kuqe të gjakut,
niveli i hemoglobinës,
hematokriti,
volumi mesatar i eritrociteve (VEM).
Vlerat normale të hemoglobinës:
meshkuj: 14–18 g/dL
femra: 12–16 g/dL
Vlerat e hematokritit:
meshkuj: 38.8–50.0%
femra: 34.9–44.5%
Një hematokrit i ulët ose hemoglobinë e ulët mund të tregojë anemi.
VEM i rritur → anemi megaloblastike,
VEM i ulët → anemi nga mungesa e hekurit.
Interpretimi duhet bërë gjithmonë nga mjeku, pasi vlerat ndryshojnë sipas laboratorit dhe moshës.
Pyetje të shpeshta rreth hemoglobinës së glikuar
1. A ndikon stili i jetesës në nivelin e hemoglobinës së glikuar?
Po. Një dietë e shëndetshme, e pasur me perime, ushqime të gatuara në avull ose të pjekura, si dhe shmangia e alkoolit dhe duhanit, ndihmon në uljen e saj.
2. Çfarë ndodh në trup kur hemoglobina e glikuar kalon 7%?
Vlerat mbi 7% mund të shkaktojnë retinopati, nefropati dhe neuropati diabetike. Mbajtja e niveleve të larta për një periudhë të gjatë mund të çojë në dëmtime të pakthyeshme.
3. A ndikon shtatzënia në vlerat e hemoglobinës së glikuar?
Po. Ndryshimet hormonale dhe metabolike gjatë shtatzënisë mund të ndikojnë në rezultatet. Gratë shtatzëna me diabet duhet të monitorohen rregullisht.
4. Cili është ndryshimi midis testit të hemoglobinës së glikuar dhe testit të zakonshëm të glukozës?
Testi i zakonshëm mat nivelin aktual të glukozës, ndërsa HbA1c tregon mesataren gjatë 3 muajve të fundit. Të dy testet janë të rëndësishme për menaxhimin e diabetit dhe paradiabetit.
