Informaliteti ka zënë rrënjë në tregun e punës në Shqipëri. Përtej aksioneve kundër këtij fenomeni nga administrata tatimore apo Inspektoriati i Punës, puna në të zezë, mospagimi i sigurimeve apo dhënia e pagës nën dorë nuk po çrrënjoset nga sipërmarrja shqiptare. Sipas të dhënave të Institutit të Statistikave në vitin 2024, punësimi informal në sektorin jo-bujqësor në vend ishte 24,7%..
Në fund të 2024-ës në Shqipëri rezultonin të punësuar 1 milionë e 177 mijë të punësuar, nga të cilët vetëm 745 mijë ishin të punësuar në sipërmarrjen private apo në shtet dhe pjesa tjetër prej 432 mijë ishin në sektorin bujqësor në vend.
Nga një përllogaritje e thjeshtë rezulton se 184 mijë të punësuar janë informalë (745,197 të punësuar në sektorin jo-bujqësor*24.7%=184,063 persona), praktikisht raporti është një në katër të punësuar është në shkelje ligjore.
“Punësimi informal përfshin punonjësit jo në sektorin bujqësor, për të cilët marrëdhëniet ekonomike me punëdhënësin nuk mbulohen ose mbulohen pjesërisht nga marrëveshjet formale, si: punonjësit që nuk përfitojnë pushim vjetor me pagesë apo pushim mjekësor me pagesë në rast sëmundjeje, apo punonjësit që përfitojnë pushim vjetor të paguar dhe pushim mjekësor të paguar, por punëdhënësit e tyre nuk paguajnë kontribute për sigurimet shoqërore për ta. Gjithashtu, në punësimin informal përfshihen edhe personat e vetëpunësuar që punojnë në ndërmarrje të vogla me pesë ose më pak persona, dhe vendi i tyre i punës mund të jetë shtëpia e tyre, shtëpia e klientit/ punëdhënësit, një strukturë ngjitur me shtëpinë e tyre, një kantier ndërtimi, një tezgë fikse në treg ose në rrugë, ose jo një vend fiks (i lëvizshëm)”, thuhet në raportin e INSTAT.
Ndërsa një nga fenomenet më të përhapura tek sipërmarrja në vend ‘dhënia e një pjese page në dorë e tjetra në bankë’ me qëllim shmangien e pagesës së plotë të sigurimeve dhe tatimit, nuk gjen pasqyrim në raportet e institucioneve, edhe pse është shqetësim i pranuar nga administrata tatimore. Vetëm nga një aksion i zhvilluar vjet nga tatimet u zbulua se ishin mbi 143 mijë punonjës me paga jo reale.
Informaliteti në tregun e punës është prezent edhe këtë vit. Në 7 muaj thotë Inspektorati i Punës janë identifikuar gjatë kontrolleve në biznese 1,316 punëmarrës informale, të cilët më pas janë futur në skemën e sigurimeve.
PUNËSIMI DHE INFORMALITETI
Numri i të punësuarve 1.177.245 persona
Në sektorin bujqësor 432.048 persona
Në sektorin jo-bujqësor 745.197 persona
Punonjës informal 184.063 persona
