Një koment spontan i kryeministres së re Sanae Takaichi, i cili ka shkaktuar krizën më të madhe të viteve të fundit ndërmjet Japonisë dhe fqinjit të fuqishëm Kinës, nuk kishte për qëllim të sinjalizonte një qëndrim të ri të ashpër. Mirëpo, pasi ajo deklaroi hapur se si mund të reagojë Japonia ndaj një sulmi hipotetik kinez kundër Tajvanit, ajo do të ketë vështirësi të zbusë një mosmarrëveshje që mund të dëmtojë rëndë ekonominë, kanë thënë dy zyrtarë qeveritarë të njohur me çështjen dhe të cituar nga Reuters.
Kina ka shprehur pakënaqësinë e saj ndaj masave që synojnë të godasin ekonominë e katërt më të madhe në botë, pas përgjigjes së Takaichi-t – të cilën zyrtarët e kanë cilësuar si spontane – ndaj pyetjes së një deputeti të opozitës gjatë seancës së saj të parë parlamentare. Këto masa variojnë nga bojkotimi i udhëtimeve, tek pezullimi i importeve të produkteve të detit dhe anulimi i takimeve e aktiviteteve kulturore.
Megjithatë, Takaichi nuk mund të plotësojë kërkesën kryesore të Pekinit për të tërhequr komentin e saj, sipas të cilit një sulm ndaj Tajvanit – ishull i qeverisur në mënyrë demokratike dhe i pretenduar nga Pekini – mund të sjellë një reagim ushtarak nga Tokio, kanë thënë zyrtarët.
“Do të kishte qenë më mirë të mos e thoshte, por nuk është e pasaktë”, ka deklaruar njëri prej zyrtarëve, të cilët kanë folur në kushte anonimiteti për shkak të ndjeshmërisë së çështjes. “Nuk mund ta tërheqim.”
Sondazhet e opinionit tregojnë se deklaratat nuk e kanë dëmtuar popullaritetin e fortë të Takaichi-t në Japoni. “Deklaratat e saj nuk e ndryshojnë pozicionin aktual të qeverisë”, tha një zëdhënës i zyrës së saj, duke shtuar se “Japonia mbetet e hapur ndaj formave të ndryshme të dialogut mes të dy vendeve”.
Ministria e Jashtme kineze nuk iu përgjigj menjëherë kërkesës së Reuters për koment.
“Dimër i vështirë” në marrëdhëniet kino-japoneze
Deri më tani, liderët japonezë kanë shmangur përmendjen e Tajvanit në diskutimet publike rreth skenarëve të tillë, duke respektuar një paqartësi strategjike të preferuar edhe nga aleati kryesor i Tokios në siguri, Shtetet e Bashkuara.
“Takaichi e ka futur veten në një situatë të vështirë dhe nuk ka dalje të menjëhershme,” tha Jeremy Chan, analist i lartë për Azinë Verilindore në firmën e këshillimit të riskut politik Eurasia Group. Ish-diplomat amerikan që ka punuar si në Kinë ashtu edhe në Japoni, Chan u shpreh se mund të pasojë një “dimër i gjatë” në marrëdhëniet midis dy ekonomive të mëdha aziatike, që do të zgjasë gjatë gjithë mandatit të Takaichi-t.
Pekini ka përjashtuar tashmë një takim “shkrirjeje” mes Takaichi-t dhe kryeministrit kinez Li Qiang, i cili do të zhvillohej në margjinat e samitit G20 në Afrikën e Jugut gjatë fundjavës.
Disa analistë e krahasojnë këtë krisje me atë të vitit 2012, e shkaktuar nga vendimi i Tokios për të shtetëzuar ishujt e diskutueshëm, që shkaktoi protesta anti-Japoni në të gjithë Kinën. Udhëheqësit nuk u takuan për dy vjet e gjysmë gjatë asaj krize.
“Nëse përkeqësimi aktual i marrëdhënieve zgjat aq sa atëherë, dëmi ekonomik për Japoninë do të ishte i konsiderueshëm,” tha Takahide Kiuchi, ekonomist ekzekutiv në Nomura Research Institute. Ai vlerësoi se vetëm bojkoti turistik kinez mund t’i kushtojë Japonisë mbi 14 miliardë dollarë në humbje çdo vit.
Edhe më shqetësues për Tokion është rreziku që Kina të kufizojë furnizimin me minerale të rëndësishme që përdoren në produkte nga elektronika te automjetet, tha zyrtari japonez. Pavarësisht përpjekjeve për diversifikim, Kina furnizon ende rreth 60% të importeve japoneze të metaleve të rralla, sipas firmës së kërkimeve Capital Economics.
Një bojkot më i gjerë i produkteve japoneze në Kinë – si në vitin 2012 – mund të çojë në humbje shitjesh të barabarta me rreth 1% të PBB-së së Japonisë dhe të godasë rëndë industrinë e automjeteve, tha Marcel Thieliant, drejtor për Azinë.
Takim i ftohtë në Pekin
Përpjekjet e Tokios për të qetësuar tensionet aktuale nuk bënë gjë tjetër veçse theksuan ndarjen e thellë mes palëve. Liu Jinsong, zyrtar i lartë kinez që priti homologun japonez të martën në Pekin, i përshkroi bisedimet si “të rënda”. Të dy palët përsëritën pakënaqësitë e tyre, sipas përmbledhjeve zyrtare të takimit.
Edhe zgjedhja e veshjes së Liu ishte një simbol sfide, raportoi media shtetërore. Kostumi i tij me pesë kopsa dhe pa jakë lidhet me revoltën studentore të vitit 1919 kundër imperializmit japonez, një moment kyç në rrugëtimin e Kinës drejt modernitetit.
Pamjet e transmetuara nga televizioni kinez pas takimit e tregonin Liu duke qëndruar i ndarë nga homologu japonez, me duart në xhepa – një gjest zakonisht i papërshtatshëm në kontekste formale.
“Kinezët zhvillojnë pjesën më të madhe të diplomacisë së tyre prapa dyerve të mbyllura,” tha Chan i Eurasia Group. “Janë mjeshtër në këtë fushë. Fakti që e bënë këtë para kamerave tregon se duan që e gjithë bota të jetë dëshmitare.”
Dy zyrtarët japonezë thanë se nuk ka një mënyrë të qartë për të dalë nga bllokada. “Aktualisht nuk ka as një pikënisje për përmirësime,” tha zyrtari i dytë.
Ndërkohë, Kina po ashpërson sulmet verbale ndaj Takaichi-t. Një diplomat kinez e kërcënoi fillimisht me prerje koke në një postim të fshirë shpejt në rrjetet sociale; një komentator nacionalist i njohur e quajti “shtrigë e ligë”, dhe një karikaturë e publikuar në llogarinë X të ushtrisë kineze e shfaqte duke djegur kushtetutën pacifiste të Japonisë.
“Jam skeptik se ka një dalje afatshkurtër – të paktën jo derisa ata (Kina) të prishin sërish marrëdhëniet me Uashingtonin dhe të ndiejnë nevojën të afrojnë Japoninë në anën e tyre,” deklaroi një diplomat i lartë amerikan në Azi, në kushte anonimiteti.
