- Mbajtja e ujit dhe këmbët e enjtura shfaqen shpesh në ditët e nxehta, pas qëndrimit të gjatë në këmbë ose për shkak të disa çekuilibrave në organizëm. Në shumicën e rasteve nuk janë të rrezikshme, por mund të jenë një sinjal se trupi yt ka nevojë për hidratim, lëvizje ose ndryshime në stilin e jetesës.
Thelbësore:
Shkaqe të shpeshta: qëndrim i zgjatur në këmbë ose ulur; konsum i tepruar i kripës; sedentarizëm; nxehtësi; luhatje hormonale.
Shenja shoqëruese: ndjesi rëndese në këmbë; kyçe të ngurta; ënjtje e dukshme e këmbëve në fund të ditës.
Zgjidhje të shpejta: hidratim i mjaftueshëm; ngritja e këmbëve; ushtrime të lehta; reduktimi i konsumit të kripës.
Kur duhet të shkosh te mjeku: nëse ënjtja është e dhimbshme, shfaqet papritur, prek vetëm një këmbë ose shoqërohet me vështirësi në frymëmarrje.
Çfarë është mbajtja e ujit? Mekanizmi dhe lokalizimi
Mbajtja e ujit, e njohur edhe si edemë, përfaqëson akumulimin e tepërt të lëngjeve në inde. Ajo shfaqet kur qarkullimi normal i lëngjeve ndërmjet enëve të gjakut, qelizave dhe sistemit limfatik është i çrregulluar.
Edema është pasojë e:
rritjes së permeabilitetit të enëve të gjakut;
presionit të lartë venoz;
drenazhimit të pamjaftueshëm limfatik;
çekuilibrave elektrolitikë (natrium, kalium).
Zonat më të zakonshme të prekura:
kyçet dhe pulpën e këmbës (më të shpeshtat);
shputën;
kofshët;
duart;
qepallat dhe fytyrën (në disa gjendje).
Edema manifestohet me ndjesi rëndese, lëkurë të tendosur, me shkëlqim dhe gropëzim pas shtypjes (shenja e godeos).
Shkaqet kryesore të këmbëve të enjtura
Këmbët mund të enjtën për arsye të thjeshta ose për shkak të sëmundjeve më komplekse. Identifikimi i kontekstit është thelbësor.
Stili i jetesës dhe dieta që favorizojnë mbajtjen e ujit
Faktorë të stilit të jetesës që mund ta përkeqësojnë ënjtjen:
sedentarizëm;
qëndrim i gjatë pa lëvizur (zyrë, udhëtime të gjata);
konsum i lartë i kripës;
ushqime të përpunuara;
konsum i ulët i ujit;
stres i lartë ose gjumë i pamjaftueshëm.
Ushqime që kontribuojnë:
snacks me kripë;
sallamra, produkte të konservuara;
djathëra shumë të kripur;
fast-food;
salca të paketuara, ushqime gjysmë të gatshme.
Sëmundje (venoza, kardiake)
Sëmundjet mund të jenë një shkak i rëndësishëm i edemës, sidomos kur kjo është e vazhdueshme.
Simptomat dhe shenjat paralajmëruese të edemës së këmbëve
Simptoma të zakonshme:
ënjtje e dukshme e kyçeve, pulpës ose shputës;
ndjesi presioni ose rëndese;
lëkurë e tendosur dhe e shkëlqyer;
gropëzim pas shtypjes.
Shenja që tregojnë një problem serioz:
ënjtje e papritur e një këmbë të vetme;
dhimbje e fortë, ngrohtësi lokale, skuqje — mundësi tromboze;
vështirësi në frymëmarrje, lodhje e theksuar — shkak kardiak;
edemë e vazhdueshme që nuk kalon me pushim;
ënjtje e shoqëruar me shtim të shpejtë në peshë.
Metoda për lehtësimin e mbajtjes së ujit
Metodat më efektive përfshijnë:
reduktimin e kripës;
hidratim adekuat (ujë, jo pije të ëmbla);
aktivitet të rregullt fizik;
ngritjen e këmbëve mbi nivelin e zemrës;
shmangien e qëndrimit të gjatë pa lëvizje;
masazh të lehtë të këmbëve;
dush të alternuar të ngrohtë-freskët;
diuretikë natyralë (me këshillë mjekësore nëse ke sëmundje).
Dieta dhe reduktimi i kripës
Çfarë mund të ndryshosh menjëherë:
kufizo kripën në ushqim;
shmang ushqimet shumë të përpunuara;
rrit marrjen e kaliumit (banane, spinaq, avokado);
konsumo më shumë fruta dhe perime të freskëta;
kontrollo etiketat për përmbajtjen e natriumit.
Rëndësia e lëvizjes dhe pozicionit të këmbëve
Lëvizja stimulon qarkullimin dhe parandalon stagnimin e gjakut.
Rekomandohet:
ecje 20–30 minuta në ditë;
ngritja e këmbëve për 10–15 minuta;
rrotullime të kyçeve;
shtrirje të lehta;
pauza të shkurtra lëvizjeje çdo orë.
Medikamente për eliminimin e ujit nga organizmi
Në disa situata, mjeku mund të rekomandojë diuretikë, të cilët ndihmojnë veshkat të eliminojnë ujin dhe kripën e tepërt. Këto përdoren kryesisht në sëmundje të zemrës, veshkave ose mëlçisë, ku mbajtja e ujit është simptomë e gjendjes.
Rëndësishme: përdoren vetëm me rekomandim mjekësor. Kërkojnë monitorim të elektroliteve dhe mund të ndërveprojnë me barna të tjera
Diuretikë natyralë dhe metoda shtëpiake
Bimë me efekt diuretik të moderuar:
bishtat e qershive;
luleradhiqja;
hithra;
hibiskusi;
fije misri.
Të tjera metoda:
banja alternuese të ngrohta–të ftohta;
masazh limfatik;
konsum adekuat i ujit;
ushqim i pasur me kalium.
Ndryshime të stilit të jetesës për parandalimin e mbajtjes së ujit
mbajtja e peshës së qëndrueshme;
gjumë i mjaftueshëm;
reduktimi i stresit;
aktivitet fizik i rregullt;
shmangia e rrobave shumë të ngushta;
lënia e duhanit;
kufizimi i alkoolit.
Kur është e nevojshme konsultimi mjekësor për këmbët e enjtura?
Shko te mjeku nëse:
ënjtja shfaqet papritur, veçanërisht në një këmbë;
këmbët janë të dhimbshme, të nxehta ose të skuqura;
ke vështirësi në frymëmarrje ose presion në gjoks;
ënjtja vazhdon disa ditë;
sheh rritje të shpejtë në peshë;
ke sëmundje kronike dhe ndryshime të papritura;
ënjtja shoqërohet me mpirje ose ndryshim të ngjyrës së lëkurës.
Urgjenca mjekësore:
dyshim për trombozë venoze të thellë;
edemë me vështirësi në frymëmarrje (mundësi insuficience kardiake).
Si të aplikosh këto informacione?
Për fillim:
Redukto gradualisht kripën.
Hidratoju gjatë ditës.
Ec 15–20 minuta në ditë.
Ngriji këmbët disa herë në ditë për 5–10 minuta.
Shmang qëndrimin e gjatë pa lëvizje.
Vëzhgo kur shfaqet ënjtja.
Nëse do më shumë:
Fut ushtrime të rregullta për qarkullimin (ecje e shpejtë, biçikletë, not).
Konsumo çajra me efekt diuretik të lehtë në pjesën e parë të ditës.
Zhvillo një rutinë shtrirjesh për kyçet dhe pulpat.
Zgjidh një dietë të pasur me kalium dhe të varfër në ushqime të përpunuara.
Krijo një plan javor lëvizjeje dhe monitoro ndryshimet.
Checklist i shpejtë:
A e kam reduktuar kripën dhe ushqimet e përpunuara?
A pi mjaftueshëm ujë?
A bëj lëvizje çdo orë?
A i ngre këmbët mbi nivelin e zemrës?
A përdor masa të thjeshta (masazh, dush alternues)?
A monitoroj shenja të një sëmundjeje?
Pyetje të shpeshta për këmbët e enjtura
1. Pse enjtja e këmbëve është më e madhe në mbrëmje?
Graviteti favorizon grumbullimin e lëngjeve në pjesën e poshtme të trupit pas orëve të gjata në këmbë ose ulur.
2. A shkakton nxehtësia ënjtje të këmbëve?
Po. Temperaturat e larta zgjeron enët e gjakut, duke lejuar lëngjet të kalojnë më lehtë në inde.
3. A ndihmojnë çorapet kompresive?
Po, për ata me insuficiencë venoze ose që qëndrojnë gjatë në këmbë, por duhen zgjedhur me madhësinë dhe kompresionin e duhur.
4. Pse enjtja shtohet gjatë shtatzënisë?
Hormonët dhe rritja e vëllimit të gjakut rrisin mbajtjen e lëngjeve, ndërsa presioni mbi venat e legenit ngadalëson qarkullimin.
5. A ndihmojnë suplementet në uljen e mbajtjes së ujit?
Disa mund të ndihmojnë ekuilibrin elektrolitik ose të kenë efekt diuretik të lehtë, por duhet zgjedhur me kujdes dhe diskutuar me specialist.
