Bie shi mbi diell, dhe falë studiuesve në Institutin e Astronomisë të Universitetit të Hawaiit (IfA), më në fund e dimë pse. Ndryshe nga uji që bie nga qielli në Tokë, shiu diellor ndodh në koronën e diellit, një rajon me plazmë super të nxehtë mbi sipërfaqen e tij. Ky shi përbëhet nga njolla më të ftohta dhe më të dendura plazme që bien përsëri poshtë pasi formohen lart në korona. Për dekada, shkencëtarët luftuan për të shpjeguar se si ky shi formohet kaq shpejt gjatë shpërthimeve diellore.
Ky mister u zbulua nga Luke Benavitz, një student i vitit të parë në IfA, dhe astronomi i IfA-së Jeffrey Reep. Puna e tyre, e botuar së fundmi në Astrophysical Journal, shton një pjesë të munguar në dekadat e modeleve diellore.
“Aktualisht, modelet supozojnë se shpërndarja e elementëve të ndryshëm në koronë është konstante në të gjithë hapësirën dhe kohën, gjë që qartësisht nuk është rasti,” tha Benavitz. “Është emocionuese të shohësh se kur lejojmë që elementë si hekuri të ndryshojnë me kalimin e kohës, modelet më në fund përputhen me atë që vëzhgojmë në të vërtetë në diell. Kjo e bën fizikën të gjallërohet në një mënyrë që ndihet reale.”
Zbulimi i ri do të thotë që shkencëtarët diellorë mund të modelojnë më mirë se si sillet dielli gjatë shpërthimeve, njohuri që një ditë mund të ndihmojnë në parashikimin e motit hapësinor që ndikon në jetën tonë të përditshme.
Shpërthim i ndritshëm diellor i kapur në hapësirë. Kredia: NASA/Observatori i Dinamikës Diellore
Modelet e mëparshme kërkonin ngrohje gjatë orëve ose ditëve për të shpjeguar shiun koronal; megjithatë, shpërthimet diellore mund të ndodhin vetëm në minuta. Puna e ekipit IfA tregon se bollëku elementar në ndryshim mund të shpjegojë se si mund të formohet shpejt shiu.
“Ky zbulim ka rëndësi sepse na ndihmon të kuptojmë se si funksionon dielli në të vërtetë,” tha Reep. “Ne nuk mund ta shohim drejtpërdrejt procesin e ngrohjes, kështu që përdorim ftohjen si një përfaqësim. Por nëse modelet tona nuk i kanë trajtuar bollëqet siç duhet, koha e ftohjes ka të ngjarë të jetë mbivlerësuar. Mund të na duhet të kthehemi në tabelën e vizatimit mbi ngrohjen koronale, kështu që ka shumë punë të re dhe emocionuese për t’u bërë.”
Ky hulumtim hap derën për një gamë shumë më të gjerë pyetjesh. Shkencëtarët tani e dinë se bollëku i elementëve në atmosferën e diellit duhet të ndryshojë me kalimin e kohës, gjë që sfidon modelet e vjetra që supozonin se ato ishin të fiksuara. Kjo do të thotë që zbulimi shkon shumë përtej shiut koronal, duke i shtyrë studiuesit të rimendojnë se si sillen shtresat e jashtme të diellit dhe si lëviz energjia nëpër atmosferën e tij.
