Një sondë që po shqyrton thellësitë e Oqeanit Paqësor, ka hedhur dritë mbi një ‘metropol’ masiv nënujor.
Sistemi dredha-dredha i kratereve të thella dhe mureve të dolomitit, e nxjerr nga uji ‘qytetin e humbur’ të famshëm të Oqeanit Atlantik.
Përmes një perdeje ‘bore’ detare që bie, muret karbonatike dhe shkëmbinjtë e dhëmbëzuar rreth njëzet vrimave hidrotermale shkëlqejnë në nxehtësi – pothuajse sikur të ishin një mirazh i thellë në det.
Me 11.1 kilometra katrorë, fusha hidrotermale e zbuluar rishtazi është mbi njëqind herë më e madhe se homologu i saj Atlantik, transmeton Telegrafi.
Qyteti i humbur, me peizazhin e tij të dhëmbëzuar të kullave dhe frëngjive, u zbulua pranë kreshtës së mesme të Atlantikut në vitin 2000, dhe dikur ishte fusha më e madhe e vrimave hidrotermale të njohura kudo në botë.
Tani shtrihet në hijen e një grumbullimi tjetër të madh të vrimave të zbuluara në të gjithë anën tjetër të botës, në verilindje të Papua Guinesë së Re.
Studiuesit në laboratorin Laoshan dhe akademinë kineze të shkencave (CAS) e kanë quajtur homologun e Paqësorit fushën hidrotermale Kunlun.
Ashtu si qyteti i humbur, zbulimi i tyre është një gjë e rrallë dhe mund të jetë një shembull edhe më i mirë se si filloi jeta për herë të parë në Tokë.
Fshati unik i detit i Kunlunit po nxjerr lëngje të pasura me hidrogjen në temperatura nën 40 gradë celsius – shumë më të ftohta se ‘tymësit e zinj’ të burimeve të tjera hidrotermale, të cilat i ngjajnë oxhaqeve nënujore.
Lëngjet e pasura me hidrogjen të Kunlunit mendohet se i ngjajnë ‘supave të nxehta’ që ekzistonin në Tokë miliarda vjet më parë, kur filloi jeta për herë të parë.
Kjo e bën vendndodhjen një sfond të përsosur për kërkime të mëtejshme se si mund të formohet jeta biologjike nga materia inorganike.
“Ajo që është veçanërisht interesante është potenciali ekologjik”, thotë gjeokimisti detar Weidong Sun nga CAS.
“Ne vëzhguam jetë të larmishme në det të thellë që lulëzon në këtë mjedis, duke përfshirë karkaleca deti, karavidhe të ulëta, anemone dhe krimba tubularë – specie që mund të mbështeten në kimiosintezën e drejtuar nga hidrogjeni”, shtoi Sun.
Bazuar në një analizë të fushës hidrotermale, studiuesit vlerësojnë se Kunlun kontribuon deri në 8 përqind të fluksit të hidrogjenit abiotik në të gjitha burimet nëndetëse të botës.
Ky është një kontribut i madh nga vetëm një sistem, sipas Sun dhe kolegëve të tij, të udhëhequr nga gjeologët detarë Lianfu Li dhe Hongyun Zhang nga Laboratori Laoshan.
Ndryshe nga qyteti i humbur, i cili është i shënuar nga kulla të holla dhe të dhëmbëzuara dolomiti, krateret në Kunlun mund të shtrihen qindra metra në diametër dhe të bien më shumë se 100 metra thellë. Edhe depresionet më të cekëta janë zakonisht më të thella se 30 metra.
