Zbulimi i një organele të panjohur brenda qelizave tona mund të hapë derën për trajtime të reja për sëmundjet shkatërruese të trashëguara.
Organeli, një lloj strukture e specializuar, është quajtur “hemifusome” nga zbuluesit e tij në Shkollën e Mjekësisë të Universitetit të Virxhinias dhe Institutet Kombëtare të Shëndetit. Kjo organele e vogël ka një punë të madhe duke i ndihmuar qelizat tona të rendisin, riciklojnë dhe hedhin ngarkesë të rëndësishme brenda vetes, thonë shkencëtarët. Zbulimi i ri mund t’i ndihmojë shkencëtarët të kuptojnë më mirë se çfarë shkon keq në kushtet gjenetike që prishin këto funksione thelbësore të mirëmbajtjes.
“Kjo është si të zbulosh një qendër të re riciklimi brenda qelizës,” tha studiuesi Seham Ebrahim, Ph.D., i Departamentit të Fiziologjisë Molekulare dhe Fizikës Biologjike të UVA-së. “Ne mendojmë se hemifusomet ndihmojnë në menaxhimin e mënyrës se si qelizat paketojnë dhe përpunojnë materialin, dhe kur kjo shkon keq, mund të kontribuojë në sëmundje që prekin shumë sisteme në trup.”
Një gjendje e tillë është sindroma Hermansky-Pudlak, një çrregullim i rrallë gjenetik që mund të shkaktojë albinizëm, probleme me shikimin, sëmundje të mushkërive dhe probleme me mpiksjen e gjakut. Problemet me mënyrën se si qelizat trajtojnë ngarkesën janë në rrënjë të shumë çrregullimeve të tilla.
“Ne sapo kemi filluar të kuptojmë se si kjo organele e re përshtatet në pamjen më të gjerë të shëndetit dhe sëmundjeve të qelizave,” tha Ebrahim. “Është emocionuese sepse gjetja e diçkaje vërtet të re brenda qelizave është e rrallë – dhe na jep një rrugë krejt të re për të eksploruar.”
Përshëndetje hemifusomeve
Ebrahim dhe ekipi i saj në UVA Health punuan me Bechara Kachar, MD, dhe kolegët Amirrasoul Tavakoli, Ph.D., dhe Shiqiong Hu, Ph.D., në Institutet Kombëtare të Shëndetit për të identifikuar organelën, e cila vjen dhe shkon sipas nevojës nga qeliza. Ata përfituan nga ekspertiza e UVA në tomografinë krio-elektronike (krio-ET) – një metodë e fuqishme imazherie që “ngrin” qelizat në kohë – për të krijuar imazhe mbresëlënëse të organelës.
Shkencëtarët besojnë se hemifusomet lehtësojnë formimin e fshikëzave, qeseve të vogla si flluska që veprojnë si tasa përzierjeje, dhe të organeleve të përbëra nga fshikëza të shumëfishta. Ky proces është kritik për renditjen qelizore, riciklimin dhe asgjësimin e mbeturinave, raportojnë studiuesit.
“Mund t’i mendoni fshikëzat si kamionë të vegjël shpërndarjeje brenda qelizës,” tha Ebrahim, i Qendrës për Membranë dhe Fiziologji Qelizore të UVA-së. “Hemifusomet janë si një skelë ngarkimi ku ato lidhen dhe transferojnë ngarkesë. Është një hap në procesin që nuk e dinim se ekzistonte.”
Ndërsa hemifusomet kanë shpëtuar zbulimit deri më tani, shkencëtarët thonë se ato janë çuditërisht të zakonshme në pjesë të caktuara të qelizave tona. Studiuesit janë të etur të kuptojnë më mirë rëndësinë e tyre për funksionin e duhur qelizor dhe të mësojnë se si problemet me to mund të kontribuojnë në sëmundje. Njohuri të tilla, thonë ata, mund të çojnë në trajtime të synuara për një sërë çrregullimesh të rënda gjenetike.
“Ky është vetëm fillimi,” tha Ebrahim. “Tani që e dimë që hemifusomet ekzistojnë, mund të fillojmë të pyesim se si sillen ato në qelizat e shëndetshme dhe çfarë ndodh kur gjërat shkojnë keq. Kjo mund të na çojë në strategji të reja për trajtimin e sëmundjeve komplekse gjenetike.”
Hulumtuesit kanë publikuar gjetjet e tyre në revistën Nature Communications.
