Të folurit e më shumë se një gjuhe mund të ngadalësojë plakjen e trurit dhe të ulë rreziqet e lidhura me plakjen e përshpejtuar.
Në një studim të ri, studiuesit analizuan Hendekun e Moshës Biobehaviorale (BAG)—moshën biologjike të një personi të llogaritur duke përdorur të dhëna shëndetësore dhe të stilit të jetesës, të krahasuar më pas me moshën reale—të mbi 80,000 pjesëmarrësve të moshës 51–90 vjeç në 27 vende evropiane. Ata zbuluan se njerëzit që flasin vetëm një gjuhë kanë dy herë më shumë gjasa të përjetojnë plakje të përshpejtuar krahasuar me individët shumëgjuhësh.
Studiuesit sugjerojnë se efekti mbrojtës mund të vijë nga përpjekja e vazhdueshme mendore e nevojshme për të menaxhuar më shumë se një gjuhë. Gjetjet e këtij studimi janë publikuar në Nature Aging.
Të kuptuarit e popullsisë në plakje
Popullsia globale po plaket më shpejt se kurrë, ndërsa njerëzit po jetojnë më gjatë falë sistemeve më të mira të kujdesit shëndetësor. OBSH vlerëson se deri në vitin 2030, një në gjashtë njerëz do të jetë 60 vjeç ose më i madh.
Me plakjen e popullsisë vjen rritja e çrregullimeve si rënia kognitive dhe demenca. Të kuptuarit e asaj që i shkakton ato dhe çfarë mund të ndihmojë në parandalimin e tyre është bërë më e rëndësishme se kurrë.
Studimet kanë zbuluar se problemet e lidhura me moshën nuk varen vetëm nga biologjia, sepse disa faktorë të stilit të jetesës luajnë një rol në ndikimin se sa shpejt apo ngadalë ndodh plakja. Aftësia për të folur disa gjuhë u shfaq si një faktor që ka ndikim pozitiv në shëndetin e trurit. Ka pasur raporte që sugjerojnë se të qenit shumëgjuhësh ndihmon në mbrojtjen ndaj plakjes së shpejtuar.
Megjithatë, shumë nga këto studime ishin kryer në popullata klinike që tashmë po tregonin shenja të rënies kognitive, si persona me Alzheimer ose me dëmtime të lehta njohëse. Kjo do të thotë se na mungojnë të dhënat afatgjata të mjaftueshme nga individë të shëndetshëm në popullsi të mëdha, gjë që kufizon shumë vlefshmërinë e gjetjeve.
Për të mbushur këto boshllëqe, studiuesit e këtij studimi përdorën një mjet të ri dhe të besueshëm kompjuterik, BAG, për të matur plakjen e shpejtuar ose të ngadalësuar në një grup të madh prej 86,149 të rriturish të shëndetshëm në të gjithë Evropën.
Ky model kombinon faktorë pozitivë (si aftësitë e mira të të menduarit, edukimi dhe ushtrimet) dhe faktorë negativë (si problemet e zemrës, të qenit femër dhe problemet shqisore) për të vlerësuar moshën biologjike të një personi dhe për ta krahasuar atë me moshën kronologjike. Një BAG pozitiv ose më i madh se zero do të thotë plakje më e shpejtë dhe një profil biobehavioral që duket më “i vjetër” se mosha reale. Një rezultat negativ do të thotë plakje e vonuar—që në fakt është diçka e mirë edhe pse numri është negativ.
Truri merr një stërvitje të mirë
Studimi zbuloi se njerëzit që flasin vetëm një gjuhë (monogjuhësit) kanë më shumë gjasa të plaken më shpejt sesa njerëzit që flasin disa gjuhë.
Në studimet tërthore ku studiuesit vlerësuan BAG-të e të gjithë pjesëmarrësve në të njëjtën kohë, ata zbuluan se njerëzit shumëgjuhësh kishin dy herë më pak gjasa të tregonin shenja të plakjes së shpejtuar. Nga një perspektivë afatgjatë—ku njerëzit u ndoqën me kalimin e kohës—studimi tregoi gjithashtu që monogjuhësit kishin 1.4 herë më shumë gjasa të zhvillonin plakje të përshpejtuar.
Ekipi zbuloi se efekti mbrojtës ishte i varur nga “doza”: sa më shumë gjuhë që fliste një person, aq më i fortë ishte mbrojtja ndaj plakjes. Ata ia atribuojnë këtë faktit se, edhe kur një person nuk po i përdor të gjitha gjuhët, ato mbeten aktive në tru. Çdo gjuhë shtesë rrit kërkesën për vëmendje, funksione ekzekutive dhe kujtesë, gjë që ndihmon në ndërtimin e rezistencës kognitive me kalimin e kohës.
Studiuesit shpresojnë që këto gjetje të inkurajojnë politikëbërësit ta shohin të mësuarit e gjuhëve jo vetëm si një aftësi komunikimi, por si një mjet për të mbajtur trurin të shkathët dhe të shëndetshëm.
