Përdorimi i kufjeve audio është bërë i pranishëm kudo në jetën e përditshme, duke ofruar një mënyrë të përshtatshme për të dëgjuar muzikë, podkaste ose për të marrë pjesë në thirrje telefonike. Megjithatë, përdorimi i tepruar dhe i papërshtatshëm i tyre mund të ketë pasoja të rëndësishme për shëndetin e veshëve.
Çfarë duhet të mbajmë mend:
Në 95 dB volum në veshë, çrregullime të dëgjimit mund të shfaqen pas të paktën 4 orësh ekspozim në ditë;
Në 100 dB, mund të shfaqen pas të paktën 2 orësh në ditë;
Në 105 dB, pas 40–50 minutash në ditë;
Në 110 dB, pas 20–30 minutash në ditë;
Në 115 dB, pas 10–15 minutash në ditë;
Në 120 dB, dëmtimi i dëgjimit ndodh menjëherë dhe duhet shmangur çdo ekspozim i tillë ose duhen përdorur kufje mbrojtëse.
Efektet e volumit të lartë dhe si ndikon në daullen e veshit
Ekspozimi i zgjatur ndaj zhurmave me intensitet të lartë mund të çojë në dëmtim të pariparueshëm të dëgjimit. OBSH paralajmëron se mbi një miliard të rinj rrezikojnë humbje të dëgjimit për shkak të zakoneve të pasigurta të dëgjimit, përfshirë volumin e lartë në kufje.
Tingujt mbi 85 dB janë të dëmshëm nëse ekspozimi zgjat, dhe shumica e kufjeve mund të prodhojnë deri në 110 dB ose më shumë – nivele që mund të dëmtojnë dëgjimin edhe pas 15 minutash dëgjim.
Kur tingulli i fortë arrin në veshin e brendshëm, ai shkakton dridhje të lëngut të kokleas, që transmeton sinjalet zanore në tru. Këto dridhje mund të dëmtojnë qelizat me qime të kokleas, të cilat nuk rigjenerohen – duke shkaktuar humbje të përhershme të dëgjimit.
Llojet e kufjeve dhe ndikimi i tyre
Kufje in-ear (intraaurikulare): Futën direkt në kanalin e dëgjimit, izolojnë mirë tingujt, por rrisin rrezikun e infeksioneve të veshit të jashtëm dhe të mesëm. Tingulli shkon direkt në daullen e veshit dhe mund të jetë më intensiv se ç’mund të përballojë veshi.
Kufje over-ear (supraaurikulare): Mbulojnë plotësisht veshin, lejojnë filtrimin e frekuencave nga veshi dhe reduktojnë nevojën për volum të lartë. Konsiderohen më të sigurta për përdorim të zgjatur.
Shenjat e dëmtimit të dëgjimit dhe probleme të tjera
Përdorimi i tepërt i kufjeve mund të shkaktojë:
Tinitus: Tingëllimë, fishkëllimë ose zhurmë në veshë – shenjë e dëmtimit të qelizave ciliare.
Hipoakuzia: Vështirësi në të dëgjuarit e bisedave në ambiente me zhurmë ose nevoja për të rritur volumin.
Ndjenjë veshi të bllokuar: Mund të vijë nga dylli i tepërt ose inflamacioni për shkak të kufjeve.
Përdorimi i zgjatur mund të shkaktojë gjithashtu: dyll të fortifikuar, nevralgji trigeminale dhe infeksione të veshit të jashtëm.
Rekomandime për përdorim të drejtë të kufjeve
Ndiqni rregullin 60/60: maksimumi 60% të volumit për jo më shumë se 60 minuta rresht, pastaj pushim.
Përdorni kufje me anulim të zhurmës për të shmangur rritjen e volumit.
Mos ndani kufjet me të tjerët për të shmangur bakteret.
Pastroni rregullisht kufjet.
Monitoroni kohën e përdorimit dhe bëni pushime të shpeshta.
Rëndësia e edukimit për përdorimin e kufjeve
Të rinjtë janë më të rrezikuar. Shumë njerëz nuk e dinë volumin e sigurt apo kohëzgjatjen maksimale. Fushatat informuese në shkolla dhe online mund të rrisin ndërgjegjësimin.
Prodhuesit e kufjeve mund të ndihmojnë duke kufizuar automatikisht volumin maksimal dhe duke ofruar paralajmërime për kohën e dëgjimit. Aplikacionet në telefona që matin volumin dhe kohëzgjatjen janë gjithashtu të dobishme.
Si të dalloni shenjat e hershme?
Disa tregues që nuk duhen neglizhuar:
Vështirësi për të dëgjuar tinguj të lartë
Ndjenjë presioni në veshë
Tinitus i vazhdueshëm
Nëse shfaqen këto simptoma, duhet konsultë me ORL. Kontrolli periodik mund të parandalojë përkeqësimin. Problemet e dëgjimit mund të çojnë në vështirësi përqendrimi, irritim dhe madje depresion – ndaj ndërhyrja e hershme është thelbësore.
Alternativa ndaj kufjeve të përdorura vazhdimisht
Altoparlantë të jashtëm, veçanërisht në hapësira private.
Pushime të shpeshta në vend të dëgjimit të pandërprerë.
Pajisje handsfree që nuk e dërgojnë tingullin direkt në kanal.
Kufje me anulim zhurme në punë për volum më të ulët.
Rregullim i cilësimeve audio për dëgjim më të sigurt në lojëra/video.
Pushimet pa tinguj të amplifikuar janë të rekomanduara.
Pasojat afatgjata të volumit maksimal
Mosrespektimi i rregullave të sigurisë mund të ketë pasoja serioze që nuk duken menjëherë. Humbja progresive e dëgjimit mund të shfaqet pas vitesh. Tinitusi kronik është i vështirë për t’u trajtuar.
Studime tregojnë një lidhje mes përdorimit të tepërt të kufjeve dhe stresit mendor. Tingujt shumë të fortë, sidomos me frekuenca shumë të larta ose të ulëta, mund të shkaktojnë lodhje dëgjimore dhe ndikim në sistemin nervor, duke çuar në ankth ose probleme emocionale.
Masat për mbrojtjen e veshëve gjatë përdorimit të kufjeve
Ulni volumin: Mbajeni nën 60% të kapacitetit të pajisjes.
Kufizoni kohëzgjatjen: Jo më shumë se 60 minuta rresht; bëni pushime prej 5–10 minutash.
Përdorni kufje me anulim zhurme: Kjo shmang nevojën për volum të lartë në mjedise me zhurmë.
