Dronët janë bërë një ndryshim rrënjësor në Luftën Rusi-Ukrainë—në atë masë sa që mund ta shndërrojnë Ukrainën në një superfuqi mbrojtjeje në Evropë, sipas një eksperti nga Northeastern University.
“Është fakt që Ukraina jo vetëm që mund të ketë mundësinë të fitojë në këtë luftë, por edhe të financojë vetveten në të ardhmen,” thotë Mai’a Cross, profesore e shkencave politike, marrëdhënieve ndërkombëtare dhe diplomacisë. “Nëse ajo arrin të zgjerojë atë që po ndërton në një industri eksporti dhe të krijojë një treg të vërtetë—një industri mbrojtëse të vetën—atëherë mund të financojë përpjekjet e saj.”
Ukraina ka intensifikuar sulmet me dron muajt e fundit për të frenuar agresionin rus.
Nga ana e saj, Rusia gjithashtu ka rritur prodhimin e dronëve duke përdorur elektronika perëndimore dhe pjesë kineze. Sulmet me dron janë bërë pjesë e strategjisë së saj të “ndëshkimit” në Ukrainë me qëllim të detyrimit të një zgjidhjeje politike që i leverdis Rusisë.
Rusia është mbështetur te droni Shahed, i projektuar nga Irani—një dron i lirë i armatosur me predha dhe i destinuar për të goditur infrastrukturën me pasoja të mëdha për civilët.
Në maj 2025, Rusia lëshoi bombardimin më të madh me dronë dhe raketa ndaj qyteteve ukrainase, përfshirë Kievin. Për Cross, ky sulm tregon se lufta është zhvendosur dukshëm drejt përdorimit të dronëve.
“Edhe pse Ukraina po përjeton disa pengesa për momentin, mënyra se si ajo ka zhvilluar kapacitetin ushtarak dhe prodhimin e dronëve në mënyrë kaq efikase është jashtëzakonisht e habitshme,” thotë Cross.
“Ajo që po shohim është një shkallë e jashtëzakonshme e shpikjes nga njerëzit në vijën e frontit për të përballuar mungesën e armëve dhe për të inovuar në mënyrë të paparë më parë,” shton ajo.
Vëzhguesit kanë theksuar se teknologjia e dronëve—si aftësia për të shmangur radarët, taktikat “grumbull” dhe fluturimi në lartësi të ulëta—ka përmbysur masat mbrojtëse tradicionale. Inovacioni në dronë, i nxitur nga lufta, mund të ketë ndikim më të gjerë në buxhetet e mbrojtjes në Evropë dhe në SHBA.
“Ka filluar të ndikojë në mënyrën si SHBA mendon për investimet në të ardhmen,” thotë Cross. “Në vend të projekteve të mëdha dhe të shtrenjta si F-35, tani ke flota relativisht të lira dronësh që mund të shkatërrojnë një vijë të tërë tankesh ruse. Kjo ka ndryshuar mënyrën se si shumë vende e shohin sigurinë në të ardhmen.”
Dronët ukrainas kushtojnë disa mijëra dollarë për t’u prodhuar—dhe ndërtohen në fabrika sekrete të ngritura nëpër ndërtesa zyrash, sipas Cross. Modelet më të sofistikuara, si Buntar 3, mund të kushtojnë deri në 100,000 dollarë.
**Nga i merr Ukraina pjesët?**
“Ata dronë që Ukraina ka arritur t’i zhvillojë në kohë reale përbëhen kryesisht nga pjesë komerciale të disponueshme në Kinë, të cilat merren ose direkt nga Kina, ose përmes vendeve të treta me tarifa dhe kufizime,” thotë Cross. “Ukrainasit janë në gjendje t’i çmontojnë dhe t’i rindërtojnë për qëllimet e tyre.”
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy ka deklaruar se Kina ka ndalur shitjen e dronëve të montuar plotësisht për Ukrainën, si DJI Mavic.
“Dronët Mavic janë të hapur për rusët, por të mbyllur për ukrainasit,” tha Zelenskyy sipas Bloomberg.
Rusia, në prag të një ofensive të re, “po ecën mjaft mirë në luftën me dronë, pjesërisht sepse nëse kap një dron ukrainas, mund ta çmontojë dhe të kuptojë si ta riprodhojë atë,” thotë Cross.
Por, sipas saj, Ukraina është “në krye të inovacionit me dronë”.
“Në fillim të luftës, pyesnim nëse Perëndimi do të arrinte t’i jepte Ukrainës mjaftueshëm armë dhe pajisje për të luftuar,” thotë Cross. “Por ky nuk është më problemi kryesor. Pyetja është nëse ata do të kenë mjaft para për të vazhduar ndërtimin dhe inovimin e këtyre dronëve kaq efektivë.”
Rusia, sipas Cross, ka pasqyruar strategjinë ajrore të Ukrainës, ndërkohë që mban një pozicion dominues në tokë. Por zhvendosja drejt luftës me dronë po ndryshon edhe dinamikën në terren, ndërsa ushtria ruse përpiqet të përshtatet me kërcënimin që këto mjete ajrore pa pilot paraqesin për pajisjet dhe ushtarët rusë.
“Kjo e bën më të rrezikshme për ushtarët në terren,” thotë Cross. “Ka një frikë të vazhdueshme sepse nuk mund të mbështetesh më te trajnimet dhe strategjitë e vjetra për t’u fshehur nga dronët.”
Siguruar nga Northeastern University
Ky artikull është ribotuar me leje nga Northeastern Global News: [news.northeastern.edu](https://news.northeastern.edu)
