Sklerodermia, e njohur gjithashtu si skleroza sistemike, është një sëmundje autoimune progresive që prek lëkurën dhe organet e brendshme, përmes shfaqjes së fibrozes dhe ndryshimeve në enët e gjakut. Kjo sëmundje shfaqet më shpesh tek femrat, veçanërisht midis moshës 20 dhe 50 vjeç. Edhe pse mund të duket një sëmundje e komplikuar, sklerodermia mund të menaxhohet me trajtimin e duhur dhe kujdesin e përshtatshëm mjekësor. Lexo më poshtë informacionet kryesore për këtë sëmundje autoimune.
Çfarë është sklerodermia?
Sklerodermia është një sëmundje autoimune kronike që prek lëkurën dhe indet nënlëkurore. Ajo shkakton trashjen e lëkurës dhe indeve përreth, si dhe çrregullime në organet e brendshme. Këto manifestime shfaqen për shkak të prodhimit të tepërt të kolagjenit në inde. Kolagjeni është i pranishëm si në indet lidhore, ashtu edhe në lëkurë.
Ekzistojnë disa lloje të sklerodermisë, me simptoma të ndryshme nga të lehta në të rënda. Mund të shfaqen edhe komplikime serioze, si insuficienca renale ose disfunksionet kardiovaskulare.
Shkaqet e sklerodermisë
Shkaku i saktë nuk është plotësisht i njohur, por besohet se disa ndryshime gjenetike luajnë rol të rëndësishëm. Faktorët kryesorë të rrezikut përfshijnë:
Faktorët gjenetikë – personat me variacione gjenetike kanë rrezik më të lartë për të zhvilluar sklerodermi.
Faktorët e mjedisit – ekspozimi ndaj disa viruseve, barnave ose substancave kimike të dëmshme rrit rrezikun e sëmundjes.
Çrregullimet e sistemit imunitar – sklerodermia është një sëmundje autoimune që shfaqet kur sistemi imunitar sulmon indet lidhore të trupit. Shpesh, ajo shoqërohet me sëmundje të tjera autoimune, si artriti reumatoid.
Simptomat e sklerodermisë
Sklerodermia ndikon në shumë sisteme të trupit. Simptomat më të shpeshta shfaqen në nivel:
kutan;
artikular;
gastrointestinal;
kardiak;
pulmonar;
renal.
Manifesfime kutane dhe të thonjve
Zakonisht shfaqen:
ënjtje simetrike e gishtërinjve;
telangiektazi (zgjerim i dukshëm i enëve të gjakut);
kalcifikime nënlëkurore;
ulçera në majat e gishtave;
fenomeni Raynaud (cirkulim i dobët i gjakut në gishta).
Manifestime artikulare
Mund të shfaqen:
dhimbje në shumë artikulacione;
vështirësi në lëvizje;
kontraktura të gishtave, kyçeve ose bërrylit.
Manifestime gastrointestinale
Prekja e traktit tretës mund të shkaktojë:
disfagi (vështirësi në gëlltitje);
disfunksion esofagian;
urth (refluks gastrik acid);
malabsorbim;
bllokim të zorrëve.
Manifestime kardiake dhe pulmonare
Mund të përfshijnë:
fibrozë pulmonare;
sëmundje intersticiale pulmonare;
hipertension pulmonar;
insuficiencë kardiake.
Manifestime renale
Komplikimi më serioz është insuficienca renale akute, shpesh e lidhur me krizën renale sclerodermike, e cila shfaqet zakonisht në 5 vitet e para të sëmundjes.
Llojet e sklerodermisë
Sindroma CREST (skleroza sistemike e limituar)
Prek kryesisht lëkurën e fytyrës dhe të gishtave. Shpesh lidhet me:
hipomotilitet esofagian;
sklerodaktili (trashje e lëkurës së gishtave).
Skleroza sistemike e përgjithësuar (difuze)
Karakterizohet nga trashja e lëkurës dhe fenomeni Raynaud, shpesh shoqëruar me:
komplikime gastrointestinale;
sëmundje intersticiale pulmonare;
kriza renale sklerodermike.
Skleroza sistemike (sine scleroderma)
Është një formë pa dëmtime të dukshme në lëkurë, por me prekje të shumë organeve të brendshme.
Sklerodermia e lokalizuar
Prek vetëm zona të caktuara të lëkurës, pa prekur organet e brendshme. Zakonisht është më e lehtë se forma sistemike.
Diagnostikimi i sklerodermisë
Përfshin anamnezën, ekzaminimin fizik dhe teste laboratorike si:
ANA;
faktori reumatoid;
antitrupat anticentromer;
antitrupat anti-topoizomeraza I;
antitrupat anti-ARN polimeraza III.
Mund të nevojiten edhe:
biopsi e lëkurës;
dermatoskopi;
kapilaroskopi periunguale;
testet funksionale pulmonare;
CT me rezolucion të lartë;
ekografi kardiake, abdominale dhe renale;
endoskopi.
Për vlerësimin e prekjes renale rekomandohen:
analizat e gjakut;
analiza e urinës;
proteinuria;
ekografia renale.
A mund të shërohet sklerodermia?
Aktualisht, nuk ekziston një trajtim që të shërojë plotësisht skleroderminë. Megjithatë, ekzistojnë trajtime që ndihmojnë në menaxhimin optimal të sëmundjes.
Kërkimet për skleroderminë po avancojnë shpejt dhe trajtime të reja janë duke u zhvilluar vazhdimisht. Në ditët e sotme po studiohen terapi biologjike dhe terapi gjenetike, të cilat në të ardhmen mund të ofrojnë rezultate më efektive.
