Për këtë imazh të ri të muajit, Teleskopi Hapësinor James Webb i NASA/ESA/CSA ka ofruar një pamje fantastike të IRAS 04302+2247, një disk që formon planetë, i vendosur rreth 525 vite dritë larg, në një re të errët brenda rajonit yjor të Taurusit. Me ndihmën e teleskopit Webb, studiuesit mund të analizojnë vetitë dhe rritjen e grimcave të pluhurit brenda disqeve protoplanetare si ky, duke hedhur dritë mbi fazat më të hershme të formimit të planeteve.
Në çerdhet yjore nëpër galaktikë, yje të rinj po formohen brenda reve gjigante të gazit të ftohtë. Teksa yjet e rinj rriten, gazi që i rrethon grumbullohet në disqe të ngushta e të pluhurosura – të quajtura disqe protoplanetare. Kjo krijon kushtet për formimin e planeteve, dhe vëzhgimet e disqeve të largëta ndihmojnë studiuesit të kuptojnë çfarë ka ndodhur rreth 4.5 miliardë vite më parë në sistemin tonë diellor, kur u formuan Dielli, Toka dhe planetët e tjerë.
IRAS 04302+2247, ose thjesht IRAS 04302, është një shembull i bukur i një protostari—një yll i ri që ende po mbledh masë nga mjedisi përreth—i rrethuar nga një disk protoplanetar ku mund të jenë duke u formuar planetë të vegjël. Webb është në gjendje të masë diskun me përmasa prej 65 miliardë kilometrash – disa herë më i madh se diametri i sistemit tonë diellor.
Nga këndvështrimi i teleskopit Webb, disku i IRAS 04302 është i orientuar nga anash, kështu që ne e shohim atë si një vijë të ngushtë e të errët pluhuri që bllokon dritën nga protostari që ndodhet në qendër. Kjo masë e errët gazi dhe pluhuri shërben si lëndë djegëse për formimin e planetëve, duke krijuar një mjedis në të cilin planetët e rinj mund të shtojnë masën e tyre.
Kur shihen nga sipër, disqet protoplanetare mund të kenë struktura të ndryshme si unaza, boshllëqe dhe spirale. Këto struktura mund të jenë shenja të planetëve që po formohen dhe po hapin rrugë përmes pluhurit, ose mund të tregojnë fenomene të tjera si paqëndrueshmëri gravitacionale apo rajone ku grimcat e pluhurit bllokohen.
Pamja nga anash e diskut të IRAS 04302 tregon strukturën vertikale, përfshirë trashësinë e diskut të pluhurit. Grimcat e pluhurit priren të migrojnë drejt mesit të diskut, duke formuar një shtresë të dendur dhe të hollë, që është ideale për formimin e planetëve. Trashësia e diskut është një tregues i efikasitetit të këtij procesi.
Vija e dendur e pluhurit që kalon vertikalisht në këtë imazh mbështjell IRAS 04302, duke bllokuar dritën e ndritshme të protostarit dhe duke i mundësuar teleskopit Webb të fotografojë më qartë strukturat delikate përreth tij. Si rezultat, mund të shohim dy mjegullnaja të lehta në të dyja anët e diskut. Këto janë mjegullnaja reflektuese, të ndriçuara nga drita e protostarit që pasqyrohet mbi materialin përreth. Për shkak të pamjes që krijojnë këto dy mjegullnaja, IRAS 04302 është pagëzuar me pseudonimin **”Ylli Flutur”**.
Kjo pamje e IRAS 04302 kombinon vëzhgime nga Kamera e Afërme me Infra të Kuqe (NIRCam) dhe Instrumenti në Infra të Mesme (MIRI) të teleskopit Webb, si dhe të dhëna optike nga Teleskopi Hapësinor Hubble i NASA/ESA. Së bashku, këto instrumente të fuqishme krijojnë një portret shumëpërmasor të një vendlindjeje planetare.
Webb zbulon shpërndarjen e grimcave të vogla të pluhurit si dhe reflektimin e dritës afër-infrakuqe nga materiali pluhuror që shtrihet larg diskut, ndërsa Hubble përqendrohet në shiritin e pluhurit dhe në grumbujt e dendur dhe vijat përreth tij, që sugjerojnë se ylli ende po grumbullon masë nga mjedisi dhe po nxjerr rryma dhe shpërthime jashtë tij.
Vëzhgimet e Webb për IRAS 04302 janë pjesë e programit të Webb GO #2562 (PI F. Ménard, K. Stapelfeldt). Ky program studion katër disqe protoplanetare që janë të orientuara nga anash nga këndvështrimi ynë, me synim të kuptojë se si zhvillohet pluhuri brenda këtyre disqeve. Rritja e grimcave të pluhurit në disqe protoplanetare besohet të jetë një hap i rëndësishëm drejt formimit të planetëve.
