Një ekip ndërkombëtar i astronomëve, i udhëhequr nga Universiteti i Birmingham-it, ka zbuluar një ekzoplanet të jashtëzakonshëm me emrin 2M1510 (AB) b që sillet në një orbitë polare (në një kënd 90 gradë) rreth një çifti yjesh shumë të veçantë të quajtur xhuxhë kafe. Ky zbulim është unik, pasi është hera e parë që dokumentohet me prova të forta një orbitë e tillë “në kënd të drejtë” rreth një sistemi binar të përbërë nga yje që nuk janë yje të zakonshëm.
Xhuxhët kafe janë trupa qiellorë që ndodhen në një zonë të ndërmjetme mes yjeve dhe planetëve – ata janë më të mëdhenj se planetët gjigantë si Jupiteri, por nuk kanë mjaftueshëm masë për të nisur procesin e shkrirjes bërthamore dhe për t’u bërë yje të vërtetë. Sistemi në fjalë, i quajtur 2M1510, është një nga vetëm dy sistemet binare të tilla që njihen të kenë eklipse – do të thotë që, nga këndvështrimi ynë në Tokë, yjet kalojnë përpara njëri-tjetrit duke shkaktuar zbehje të rregullta të dritës.
Përmes vëzhgimeve me Very Large Telescope (VLT) në Observatorin Paranal në Kili dhe analizave të kryera me instrumentin UVES, astronomët vunë re që orbita e këtyre dy yjeve po pësonte lëkundje të çuditshme. Këto lëkundje nuk mund të shpjegoheshin ndryshe përveçse me praninë e një planeti të padukshëm që ndikon në lëvizjen e tyre – një planet që sillet rreth tyre jo në të njëjtin plan, por në një kënd pingul (90 gradë).
Ky lloj orbite quhet orbitë polare circumbinare dhe është jashtëzakonisht i rrallë. Deri më sot, teoria sugjeronte që orbitat e tilla mund të ekzistonin, por nuk kishte prova të forta për to – deri në këtë zbulim.
Thomas Baycroft, student i doktoraturës në Universitetin e Birmingham-it dhe autori kryesor i studimit, u shpreh:
“Kemi pasur vetëm indikacione të vagullta se plane në orbita polare përreth yjeve binare mund të ekzistonin. Ky zbulim përfaqëson provën më të qartë deri më tani që kjo është e mundur.”
Profesor Amaury Triaud, bashkautor i studimit, shtoi se ky zbulim ishte totalisht i papritur dhe ndodhi falë analizave të të dhënave për qëllime krejtësisht të tjera. Ky është një shembull i bukur i mënyrës se si shkenca shpesh bën zbulime të mëdha në mënyrë të rastësishme.
Metodat e reja të analizës, të zhvilluara nga Dr. Lalitha Sairam, rritën saktësinë e matjeve të orbitave me 30 herë, duke e bërë të mundur zbulimin e këtij planeti të padukshëm. Përmes analizës së ndryshimeve në shpejtësinë e dy xhuxhëve kafe, u identifikua ndikimi gravitacional i planetit mbi orbitën e tyre.
Ky zbulim hedh dritë mbi kompleksitetin dhe larmishmërinë e sistemeve planetare jashtë sistemit tonë diellor. Ai hap rrugë për kërkime të reja rreth mënyrës se si planetët mund të formohen dhe të qëndrojnë të qëndrueshëm në konfigurime që dikur mendoheshin të pamundura
