Në një zhvillim të papritur diplomatik, ish-Presidenti i SHBA Donald Trump kritikoi publikisht Vladimir Putinin, duke vënë në dyshim sinqeritetin e tij për të ndaluar luftën në Ukrainë, pas një takimi të rëndësishëm me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky në Vatikan. Ky takim ndodhi pak minuta para fillimit të ceremonisë mortore të Papa Françeskut dhe shënoi përballjen e parë direkte mes dy liderëve pas një takimi të tensionuar në Shtëpinë e Bardhë në shkurt, ku Zelensky ishte kritikuar ashpër nga zyrtarët amerikanë dhe ndihma ushtarake për Ukrainën ishte pezulluar përkohësisht.
Takimi mes Trump dhe Zelenskyt u zhvillua pa praninë e këshilltarëve në ambientet madhështore të Bazilikës së Shën Pjetrit. Fotot e publikuara nga presidenca ukrainase tregonin një diskutim të afërt mes tyre. Zelensky e përshkroi takimin si shumë të mirë dhe theksoi në rrjetet sociale se diskutuan gjerësisht mbi çështje thelbësore, përfshirë mbrojtjen e jetëve, arritjen e një armëpushimi të plotë dhe sigurimin e një paqeje të qëndrueshme. Ai shprehu shpresën se ky takim simbolik mund të kthehet në një moment historik nëse arrijnë rezultate konkrete.
Pasi u kthye në SHBA, Trump postoi në Truth Social ku kritikoi rëndë Putinin për sulmet e fundit ndaj qyteteve dhe civilëve në Ukrainë. Ai vuri në pikëpyetje dëshirën e Putinit për të ndalur luftën dhe sugjeroi përdorimin e masave të reja financiare si sanksione bankare ose sanksione dytësore ndaj Rusisë, duke theksuar se shumë njerëz po vdesin dhe se koha për të vepruar ndryshe kishte ardhur.
Takimi i papritur u organizua në zonën e Kapelës së Pagëzimit brenda Bazilikës, një vend i përshtatshëm për bisedime të shkurtra mes liderëve botërorë. Para udhëtimit, Shtëpia e Bardhë kishte nënvlerësuar mundësinë e takimeve bilaterale për shkak të kohës së kufizuar dhe natyrës solemne të ngjarjes. Megjithatë, për shkak të organizimit dhe renditjes së vendeve në ceremoni, pati disa mundësi për ndërveprime të shpejta me figura të tjera politike ndërkombëtare.
Gjatë ceremonisë, Trump pati shkëmbime të shkurtra me presidenten e Komisionit Europian Ursula von der Leyen dhe presidentin francez Emmanuel Macron, të cilët ai i kishte shmangur gjatë muajve të parë të mandatit të tij të dytë për shkak të mosmarrëveshjeve mbi tregtinë dhe mbrojtjen. Trump kishte planifikuar që udhëtimi i parë jashtë vendit të ishte në Arabinë Saudite, por vdekja e papritur e Papa Françeskut ndryshoi axhendën dhe e çoi atë në Europë.
Ndërkohë, Shtetet e Bashkuara kanë intensifikuar përpjekjet për të arritur një marrëveshje paqeje mes Ukrainës dhe Rusisë, duke paralajmëruar se mund të tërhiqen nga bisedimet nëse nuk ka përparim të dukshëm. Trump deklaroi se Rusia dhe Ukraina janë shumë afër një marrëveshjeje për t’i dhënë fund konfliktit, i cili kishte nisur në vitin 2014 dhe ishte përshkallëzuar me pushtimin e plotë të Ukrainës në vitin 2022.
Në përpjekjet për të përshpejtuar procesin, i dërguari special i Trump, Steve Witkoff, zhvilloi një takim të gjatë me presidentin rus Vladimir Putin në Moskë, të cilin pala ruse e përshkroi si shumë të frytshëm. Nga ana tjetër, Zelensky, përpara nisjes së tij për në Romë, tregoi një qasje më të hapur ndaj kompromisit duke theksuar gatishmërinë për dialog në çdo format, por duke kërkuar si kusht një armëpushim të plotë dhe të pakushtëzuar nga ana e Rusisë.
Një dokument i rëndësishëm, i titulluar “Korniza e Marrëveshjes për Ukrainën,” i përgatitur gjatë një takimi në Londër, propozon një armëpushim të menjëhershëm në të gjitha frontet dhe vendosjen e një mekanizmi ndërkombëtar të mbikëqyrjes të udhëhequr nga SHBA. Propozimi përfshin garanci të forta sigurie për Ukrainën të ngjashme me nenin 5 të NATO-s, megjithëse anëtarësimi në NATO nuk do të ndodhë menjëherë. Ukraina gjithashtu do të fitonte të drejtën për të pasur praninë e forcave miqësore në territorin e saj pa kufizime.
Një nga pikat më të kontestuara të propozimit është njohja de facto e kontrollit rus mbi Krimenë nga ana e SHBA-ve, edhe pse Ukraina nuk do të detyrohej ta njihte zyrtarisht. Zelensky e refuzoi prerazi këtë ide, duke theksuar se Kushtetuta e Ukrainës nuk e lejon një akt të tillë dhe se presioni ekonomik dhe sanksionet ndërkombëtare janë mënyra të tjera për të bërë presion mbi Rusinë. Ai pranoi se Ukraina nuk ka kapacitete ushtarake për të rikthyer Krimenë me forcë, por këmbënguli se alternativa të tjera ekzistojnë.
Në të njëjtën kohë, Putin njoftoi se forcat ruse kanë rifituar kontrollin mbi rajonin kufitar të Kurskut, një zonë ku Ukraina kishte nisur një ofensivë vitin e kaluar. Deri tani nuk ka një reagim zyrtar nga Kievi mbi këtë pretendim, dhe CNN nuk ka mundur të verifikojë pavarësisht lajmet nga linjat e frontit. Ndërkohë, bisedimet mes palëve mbeten në një fazë delikate, me shumë pengesa përpara arritjes së një marrëveshjeje përfundimtare.
—
