Studiues nga Universiteti i Kalifornisë në Berkeley kanë konfirmuar ekzistencën e një fenomeni të çuditshëm atmosferik në Jupiter, të quajtur “mushballs”, ose “toptha të butë”. Këto janë grimca të ngrira të përbëra nga një përzierje e ujit dhe amoniakut, të mbështjella me një shtresë akulli, që bien si breshër gjatë stuhive të forta me rrufe të fuqishme. Kjo teori, e propozuar për herë të parë në vitin 2020 për të shpjeguar shpërndarjen e pabarabartë të amoniakut në atmosferën e sipërme të Jupiterit, u konfirmua nga vëzhgimet dhe analizat më të fundit të kryera nga shkencëtarët Chris Moeckel dhe Imke de Pater në UC Berkeley.
Stuhitë që gjenerojnë këta toptha të butë janë ngjarje ekstreme që ndikojnë në strukturën e atmosferës së Jupiterit në thellësi shumë më të mëdha se sa mendohej më parë. Sipas Moeckel, shumica e motit në Jupiter është e cekët dhe ndodh brenda një shtrese të sipërme vetëm 10–20 kilometra nën kuvertën e dukshme të reve, por disa fenomene si vorbullat ciklonike dhe stuhitë e mëdha me rrufe arrijnë thellësi shumë më të mëdha dhe ndikojnë në përzierjen dhe shpërndarjen e gazeve si amoniaku dhe uji.
Pamja 3D e krijuar nga ekipi tregon se këto fenomene të rralla janë përgjegjëse për atë që quhet “çorganizimi” i atmosferës së Jupiterit. Për shkak të këtyre stuhive të fuqishme, amoniaku transportohet nga shtresat e sipërme dhe futet thellë në atmosferë, duke shkaktuar zbrazje të dukshme në sasinë e tij në shtresat më të larta. Kjo shpjegon pse vëzhgimet nga sonda Juno dhe radioteleskopët në Tokë kanë treguar mungesë të amoniakut në zona të mëdha të planetit.
Procesi i formimit të mushballs është kompleks dhe kërkon kushte shumë specifike: rryma të fuqishme që ngrejnë pikat e ujit në lartësi të mëdha, përzierje me avullin e amoniakut që vepron si antifriz, dhe më pas formimin e një topthi me bërthamë slushi që mbështillet me akull. Këta toptha bien thellë në atmosferën e planetit, duke bartur me vete përbërës si uji dhe amoniaku dhe duke i zhvendosur në thellësi ku nuk mund të vërehen më nga teleskopët e zakonshëm.
Ky fenomen i mushballs jo vetëm që shpjegon boshllëqet në përbërjen atmosferike të Jupiterit, por gjithashtu ka implikime të mëdha për studimin e planetëve të tjerë të gaztë si Saturni, Urani dhe Neptuni, madje edhe për ekzoplanetët. Nëse atmosfera e sipërme e një planeti nuk përfaqëson me saktësi përbërjen e brendshme, atëherë shkencëtarët duhet të jenë shumë më të kujdesshëm në interpretimin e të dhënave nga vëzhgimet e largëta.
Moeckel përshkruan një sistem të çuditshëm dhe dinamik në Jupiter, ku reshjet fillojnë thellë në atmosferë, ngjiten në shtresat më të larta përmes stuhive, dhe më pas bien sërish poshtë si toptha të mëdhenj të ngarkuar me ujë dhe amoniak. Ai thotë se kjo ciklizëm ndodh në mungesë të një sipërfaqeje të ngurtë, ndryshe nga Toka, ku reshjet përfundojnë në sipërfaqe. Kjo mungesë e një fundi të qartë për reshjet i bën planetët gjigantë si Jupiteri veçanërisht interesantë për studiuesit që duan të kuptojnë proceset e brendshme atmosferike.
Vëzhgimet që ndihmuan në këtë përfundim përfshinë të dhëna nga teleskopi hapësinor Hubble, nga Very Large Array (VLA) në New Mexico, si dhe nga instrumentet e sondës Juno. Moeckel zhvilloi një metodë të re tomografike për të përkthyer të dhënat e radios në një vizualizim tre-dimensional të atmosferës së Jupiterit, duke konfirmuar që shumica e fenomeneve atmosferike ndodhin në shtresën e sipërme, përveç rasteve të veçanta si mushballs që shkojnë shumë më thellë.
Studimi jo vetëm që ndriçon një mister të gjatë mbi shpërndarjen e amoniakut në Jupiter, por gjithashtu përforcon rëndësinë e kërkimeve ndërdisiplinore në planetologji dhe përmirëson mënyrën se si shkencëtarët lexojnë sinjalet kimike nga planetët e largët. Këto përfundime mund të ndryshojnë mënyrën se si i kuptojmë planetët e gaztë në të gjithë galaktikën.
