Një nga figurat më të njohura të të drejtave të njeriut në Kenia është liruar me kusht, pasi u akuzua për posedim të paligjshëm të municioneve – ndërkohë që kritikët akuzojnë autoritetet se po përshkallëzojnë përpjekjet për të shtypur zërat kritikë në vend.
Boniface Mwangi u arrestua gjatë fundjavës me akuzën e “përfshirjes në lehtësim të aktiviteteve terroriste” gjatë protestave të 25 qershorit, njoftoi të dielën Drejtoria e Hetimeve Penale të Kenisë (DCI) në rrjetet sociale – duke shkaktuar reagime të menjëhershme nga aktivistët.
Kur 42-vjeçari, fotograf i njohur dhe fitues i çmimeve, doli në gjykatë të hënën, akuza për terrorizëm u zbut në dy akuza për “posedim municioni pa certifikatë të vlefshme për armë zjarri”, për shkak të disa bombolave lotsjellëse dhe disa fishekëve të zbrazët që supozohet se janë gjetur në zyrën e tij.
Arrestimi i tij vjen në një kohë kur aktivistët pretendojnë se mbi 100 protestues janë akuzuar për terrorizëm, zjarrvënie dhe pastrim parash gjatë muajit të fundit – si pjesë e një vale demonstratash të nxitura nga zhgënjimi i thellë ndaj administratës së Presidentit William Ruto, veçanërisht nga të rinjtë që dikur e mbështetën atë për të ardhur në pushtet.
“Nuk jam terrorist”
“Unë jam i njohur si një mbrojtës i të drejtave të njeriut, jo si terrorist,” tha Mwangi për CNN të hënën në mbrëmje, pas lirimit me kusht. “Jam i motivuar si kurrë më parë; nuk kam asnjë frikë. E vetmja gjë që mund të më ndalë është një plumb në kokë – por përderisa jam gjallë, do të vazhdoj të organizoj për ndryshim regjimi. Qeveria aktuale nuk po punon për interesin e popullit.”
Mwangi, i cili ka qenë kritik i vazhdueshëm ndaj qeverive të njëpasnjëshme në Kenia dhe e përshkruan veten si “roje të popullit”, tha se u arrestua në shtëpinë e tij nga agjentë civilë dhe u dërgua në zyrën e tij në Nairobi.
Ai pretendon se policia i bastisi zyrën, sekuestroi pajisje dhe gjeti dy bombola lotsjellëse të papërdorura dhe një fishek të zbrazët – objekte që protestuesit zakonisht i përdorin për të dokumentuar dhunën policore gjatë demonstratave.
Një video e publikuar në rrjetet sociale e tregonte Mwangin duke bërtitur “Ruto duhet të ikë!” teksa po merrej me forcë nga zyra e tij të shtunën.
Ai i mohoi të gjitha akuzat; një gjykatës e liroi me garanci personale dhe caktoi seancën e ardhshme për më 21 gusht.
Shtypja e protestës
Protestat nisën në qershor, pas disa rasteve të dyshuara të brutalitetit policor – përfshirë vdekjen e një mësuesi ndërsa ndodhej në paraburgim.
Gjatë demonstratave, shumë qytetarë të zemëruar akuzuan në rrjetet sociale politikanë të lidhur me qeverinë se kishin punësuar individë për të provokuar dhunë dhe për të diskredituar protestat paqësore. Shoqata e Avokatëve të Kenisë deklaroi të hënën se protestat ishin “infiltruar nga grupe të armatosura të paguara”, duke shtuar: “Dënojmë me forcë këtë ringjallje të qëllimshme dhe të rrezikshme të milicive të radikalizuara, të sponsorizuara nga klasa politike.”
Gjatë protestave të fundit, CNN vëzhgoi grupe burrash të armatosur me shkopinj duke marshuar krah për krah me policinë dhe duke sulmuar civilë në rrugët e Nairobisë, ndërkohë që oficerët me uniformë qëndronin dhe nuk ndërhynin. Ndërkohë, biznese u dogjën në pjesë të tjera të vendit dhe një stacion policie u sulmua.
CNN i ka kërkuar koment qeverisë së Kenisë dhe policisë, por nuk ka marrë përgjigje.
Të dielën, Presidenti Ruto akuzoi disa politikanë se po i mashtronin të rinjtë për të protestuar dhe paralajmëroi: “Policët janë trajnuar për të përballuar kriminelë – jo për të qenë prindër. Nëse ia dorëzon fëmijët e tu policisë, çfarë pret të ndodhë?”
Akuzat për terrorizëm
E drejta për të protestuar është e garantuar nga Kushtetuta e Kenisë, por autoritetet i kanë etiketuar protestat e fundit si veprime të dhunshme dhe plaçkitje. Disa protestues të rinj janë përballur me akuza për zjarrvënie dhe terrorizëm, ndërkohë që gjykatat kanë vendosur kushte të rënda për lirimin e tyre me kusht – pavarësisht deklaratave të tyre për pafajësi.
Grupet për të drejtat e njeriut kanë dënuar ashpër përdorimin e ligjit kundër terrorizmit për të ndëshkuar protestuesit.
“Jemi thellësisht të shqetësuar për keqpërdorimin e vazhdueshëm të Ligjit për Parandalimin e Terrorizmit për të menaxhuar rendin publik,” tha të hënën Grupi për Reformën e Policisë – një koalicion organizatash të shoqërisë civile që monitoron sjelljen e forcave të rendit. “Kjo praktikë minon sistemin e drejtësisë penale në Kenia dhe rrezikon partneritetet ndërkombëtare të ndërtuara për mbrojtjen e sigurisë kombëtare.”
Dega e Komisionit Ndërkombëtar të Juristëve në Kenia tha të dielën se ishte “e alarmuar nga modeli në rritje i arrestimeve arbitrare dhe akuzave të fabrikuara ndaj të rinjve të pafajshëm.” Në deklaratë thuhej: “Ajo që fillimisht nisi si përndjekje e protestuesve të rinj që kërkonin llogaridhënie, tani është shndërruar në një sulm të hapur ndaj demokracisë në vend.”
Qeveria ka mohuar çdo keqbërje. Zyra e Prokurorit të Përgjithshëm ka mbrojtur përdorimin e akuzave për terrorizëm, duke deklaruar se protestat ishin “akte dhune të organizuara dhe të qëllimshme,” dhe se zyra do të veprojë “në përputhje me ligjin, interesin publik dhe drejtësinë.”
Forca e tepruar policore
Sipas aktivistëve si Mwangi dhe ekspertëve ligjorë, qeveria po përdor akuza të rënda – si terrorizëm, zjarrvënie dhe pastrim parash – për të frikësuar dhe ndëshkuar qytetarët që protestojnë.
Gjatë vitit të fundit, CNN ka filmuar disa herë forcat e sigurisë duke shpërndarë protesta në mënyrë të dhunshme, duke qëlluar mbi protestues të paarmatosur dhe duke sulmuar kalimtarë të rastësishëm. Të paktën 38 persona u vranë dhe 130 të tjerë u plagosën gjatë një proteste më herët këtë muaj, sipas Komisionit Kombëtar për të Drejtat e Njeriut në Kenia.
Presidenti Ruto, më 9 korrik, u tha policëve të qëllojnë në këmbë “plaçkitësit dhe zjarrvënësit” nëse i konsiderojnë si kërcënim, në vend që t’i vrasin.
Një javë më pas, Ministri i Brendshëm Kipchumba Murkomen – ish-pedagog i së drejtës – lëshoi një urdhër që policët të qëllojnë mbi protestuesit që i afrohen stacioneve të policisë. Pas reagimeve të forta nga publiku, ai u përpoq ta zbusë deklaratën, por nuk e tërhoqi urdhrin.
Të hënën, Murkomen iu drejtua kritikëve të akuzave për terrorizëm me fjalët: “Nëse sulmon një stacion policie, e djeg dhe vjedh armët… djeg gjykatat… dhe shkatërron bizneset e qytetarëve – çfarë tjetër është kjo nëse jo terrorizëm?”
Ndërkohë, Mwangi tha për CNN se Presidenti Ruto dhe qeveria e tij “po përdorin DCI-në si një armë për të kriminalizuar kundërshtimin, gjë që është e garantuar nga Kushtetuta – por ai do të dështojë.”
“Ata po përpiqen të trembin të rinjtë që të mos protestojnë, sepse kjo mund të ndikojë në gjetjen e punës apo marrjen e një vize,” shtoi ai. “Dhe nëse të rinjtë nuk frikësohen, atëherë duan të frikësojnë prindërit e tyre.”
