Shumë gjëra ndodhën këtë javë, por më kuptimplotë është ajo që nuk ndodhi.
Bisedimet e para të drejtpërdrejta mes Ukrainës dhe Rusisë duhej të shënonin një epokë të re diplomacie për zgjidhjen e konfliktit më të madh në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore. Por konteksti i tyre, shkurtësia dhe rezultati i kufizuar u dhanë skeptikëve më shumë arsye për të dyshuar se Moska dëshiron paqe.
Tre përfundimet – një shkëmbim robërish, bisedime të mëtejshme për një takim mes presidentëve dhe hartimi nga të dyja palët i një vizioni për një armëpushim të ardhshëm – tingëllojnë si përparim.
Por shkëmbimet e robërve ndodhin rregullisht, Ukraina tashmë ka kërkuar një armëpushim të menjëhershëm dhe të pakushtëzuar në tokë, ajër dhe det, dhe kishte ofruar më parë bisedime të drejtpërdrejta mes Presidentit Volodymyr Zelensky dhe homologut të tij rus Vladimir Putin. Rusia i refuzoi këto dy ide, por të premten tha se do t’i shqyrtojë sërish.
Diplomacia ka bërë një udhëtim të gjatë këtë javë për të përfunduar esencialisht në pikën zero – aty ku ishte të shtunën. Atëherë, në Kiev, Ukraina, Franca, Gjermania, Mbretëria e Bashkuar dhe Polonia kërkuan një armëpushim të pakushtëzuar për një muaj dhe publikuan një foto të liderëve të pesë vendeve në telefon me Presidentin Trump. Ata theksuan mbështetjen e tij për armëpushimin, por edhe atë që Franca e quajti “sanksione masive” nëse Rusia e refuzonte kërkesën.
Gjashtë ditë më vonë, të premten, ata sërish postuan një foto të të njëjtëve pesë burra, të mbledhur rreth një telefoni, këtë herë në kryeqytetin shqiptar Tiranë, duke folur me presidentin amerikan. Presidenti francez Emmanuel Macron tha se është “e papranueshme” që Rusia të vazhdojë të injorojë një armëpushim. Kryeministri britanik Keir Starmer tha se Putini “duhet të paguajë çmimin për shmangien e paqes.”
Ministri i Jashtëm turk Hakan Fidan kryesoi takimin e së premtes mes ekipeve nga Rusia dhe Ukraina.
Simetria e kërkesave dhe imazheve ishte e jashtëzakonshme. Gjatë javës, Trump kreu një “gjimnastikë” diplomatike befasuese. Putini i hodhi poshtë kërkesat për armëpushim dhe sugjeroi bisedime të drejtpërdrejta në Stamboll. Zelensky tha se do të takohej me Putinin atje dhe Trump u ofrua si ndërmjetës. Putini i refuzoi të gjitha përveç një takimi në nivel të ulët. Dhe më pas Trump zbehu çdo ndjenjë urgjence duke shtuar se nuk priste që Putini të merrte pjesë pa qenë edhe ai në Stamboll, duke përfunduar se “asgjë nuk do të ndodhë” për Ukrainën para se ai të takohet me kreun e Kremlinit.
Nuk dihet si e trajtuan liderët evropianë telefonatën e së premtes, me një Macron të shqetësuar në qendër të fotos, por me siguri ata duhej t’i kujtonin Trump-it premtimet e dhëna. Trump ka treguar ngurrim për të ushtruar presion apo për të folur keq për Putinin në publik. Megjithatë, tani besueshmëria e tij me aleatët më të afërt evropianë – “biskota e zgjuar” Macron dhe “negociatori i fortë” Starmer, që i ofruan një vizitë të dytë shtetërore – është në lojë. Nuk dihet nëse kjo do ta nxisë atë të veprojë.
Kemi kaluar një rreth të plotë, brenda vetëm një jave, përmes emocioneve kontradiktore që e shoqërojnë Shtëpinë e Bardhë në këtë çështje të ndërlikuar të politikës së jashtme, për të cilën administrata amerikane ka premtuar më shumë se ç’mund të ofrojë.
Dy gjëra janë bërë të qarta. Putini nuk ndjen presion nga Evropa apo Amerika, duke ofruar një “paqësim minimalist” me kërkesa maksimale dhe duke refuzuar të lëvizë. Trump duket se ofron mbështetje për Ukrainën dhe aleatët e saj privatisht, por publikisht shihet duke i zgjatur degën e ullirit Kremlinit për një takim dypalësh, sa herë që Moska të jetë gati.
Herë pas here, kjo Shtëpi e Bardhë ka dashur të tregojë se durimi i saj me Putinin është i kufizuar, madje në mbarim. Edhe vetë Trump ndonjëherë e përmend këtë, duke hedhur ide për sanksione dytësore si komente të rastit gjatë kësaj jave. Por ky durim nuk është shndërruar ende në veprim konkret që Evropa dëshiron të shohë.
Shtëpia e Bardhë përfiton nga hapat e vegjël dhe të pasinqertë të Kremlinit drejt paqes. Rusia bën aq sa t’i lejojë Trump-it të pretendojë se ata janë seriozë, ndërkohë që nuk heq dorë nga asgjë – madje e ndërlikon çështjen të premten me një kërkesë që Ukraina të dorëzojë territore që Rusia as nuk i ka pushtuar. Ka mjaftueshëm thashetheme të paqarta për diplomaci dhe bisedime për bisedime, për të ofruar një premtim tundues për një marrëveshje – pa e arritur apo qartësuar ndonjëherë atë. Rusia po fiton kohë, dhe sipas imazheve të dronëve, po grumbullon forca në vijën lindore të frontit, përpara një ofensive të mundshme verore.
Megjithatë, ndonjëherë shfaqen momente qartësie. Kjo javë ndoshta ka ndihmuar në sqarimin e qëndrimit të vërtetë të Moskës, por gjithashtu edhe të ngurrimit të Trump-it për t’i shkaktuar dhimbje Putinit. Qartësia mund të jetë e pakëndshme, dhe të premten erdhi një vlerësim i ashpër për politikën e Trump nga ish-Ambasadorja e tij në Kiev, Bridget Brink, e cila dha dorëheqjen muajin e kaluar.
Në një editorial, Brink shpjegoi pse:
“Fatkeqësisht, politika që nga fillimi i administratës Trump ka qenë të ushtrohet presion mbi viktimën, Ukrainën, dhe jo mbi agresorin, Rusinë… Për këtë arsye nuk mundesha më, me ndërgjegje të pastër, të zbatoja këtë politikë dhe ndjeva se ishte detyra ime të jepja dorëheqjen. …Paqja me çdo çmim nuk është paqe – është pajtim. Dhe historia na ka mësuar vazhdimisht se pajtimi nuk sjell siguri, mbrojtje apo begati. Ai sjell më shumë luftë dhe vuajtje.”
Ndoshta është ende herët për të thënë nëse qasja e butë e Trump ndaj Rusisë përbën pajtim. Por presidenti amerikan ka shfryrë një javë tensionesh në rritje ndaj Moskës duke sugjeruar se nuk pritet përparim deri sa të takohet me Putinin.
Dhe – ashtu si me samitin e parealizuar mes Trump, Zelensky dhe Putin – mos prisni që kjo përzierje ego-sh, nënshtrimi dhe urrejtjeje të sjellë rezultate. A është mësimi i javës së kaluar që Trump, personalisht, do ta detyrojë Putinin të pranojë lëshime që muaj presionesh dhe vite luftimesh brutale nuk i arritën dot? Edhe një samit i ardhshëm mes Trump dhe Putin mund të mos e zgjidhë luftën, por thjesht të rivendosë orën e diplomacisë – dhe, si kjo javë, ta lërë Ukrainën sërish në pikën zero.
