Një studim inovativ i botuar në Nature Geoscience ka zbuluar një topografi të panjohur më parë nën Shtresën e Akullit të Antarktidës Lindore, duke ofruar potencialisht njohuri të reja mbi rrjedhën e akullit të rajonit dhe ndikimin e saj në rritjen globale të nivelit të detit. Hulumtimi, i kryer nga një ekip i udhëhequr nga Universiteti Durham, përdori teknologjinë e radarit për të hartuar sipërfaqe të gjera dhe të sheshta nën akull, të cilat dikur ishin formuar nga lumenjtë përpara se Antarktida të mbulohej me akull miliona vjet më parë. Këto gjetje, të detajuara në studim, mund të ndihmojnë në rafinimin e parashikimeve se si Shtresa e Akullit të Antarktidës Lindore do t’i përgjigjet ndryshimeve të ardhshme klimatike, një faktor vendimtar në parashikimin e së ardhmes së niveleve globale të detit.
Peizazhet e lumenjve të zbuluara rishtazi nën Shtresën e Akullit të Antarktidës Lindore shtrihen përafërsisht 3,500 kilometra përgjatë vijës bregdetare midis Tokës së Princeshës Elizabeth dhe Tokës së George V. Këto sipërfaqe të sheshta, tani të fshehura nën shtresa akulli, janë mbetje të sistemeve të lashta lumore që ekzistonin kur Antarktida Lindore dhe Australia u ndanë afërsisht 80 milionë vjet më parë. Besohet se këto peizazhe u formuan para fillimit të mbulimit me akull në Antarktidë rreth 34 milionë vjet më parë.
Dr. Guy Paxman, udhëheqësi i hulumtimit dhe një bashkëpunëtor kërkimor i Universitetit Royal Society në Universitetin Durham, theksoi ruajtjen e jashtëzakonshme të këtyre sipërfaqeve të lashta. Ai vuri në dukje: “Peizazhi i fshehur nën Shtresën e Akullit të Antarktidës Lindore është një nga më misteriozët jo vetëm në Tokë, por në çdo planet tokësor në sistemin diellor”. Ai vazhdoi të shpjegonte se ekipi kishte shqyrtuar imazhe radari të topografisë së nën-akullit, duke zbuluar sipërfaqe jashtëzakonisht të sheshta që ishin ruajtur për më shumë se 30 milion vjet. Këto sipërfaqe, në dukje të paprekura pavarësisht miliona viteve të mbulimit me akull, janë thelbësore për të kuptuar dinamikën e rrjedhës së akullit në Antarktidën Lindore.
Këto peizazhe të lashta lumenjsh, tani të varrosura nën akull të trashë, luajnë një rol kyç në moderimin e lëvizjes së akullnajave. Sipërfaqet e sheshta veprojnë si barriera, duke kontrolluar rrjedhën e akullit, veçanërisht në rajonet ku luginat e thella lejojnë që akullnajat me rrjedhë të shpejtë të lundrojnë. Dr. Paxman sqaroi më tej: “Sipërfaqet e sheshta që kemi gjetur kanë arritur të mbijetojnë relativisht të paprekura për më shumë se 30 milion vjet, duke treguar se pjesë të shtresës së akullit e kanë ruajtur në vend që ta gërryejnë peizazhin.”
Ky zbulim hedh dritë të re mbi ndërveprimet komplekse midis peizazheve të lashta dhe rrjedhave moderne të akullit. Prania e këtyre sipërfaqeve të sheshta nën shtresën e akullit mund të ndikojë ndjeshëm në mënyrën se si sillen akullnajat sot, duke ngadalësuar potencialisht lëvizjen e tyre dhe duke ndikuar në shkallën e humbjes së akullit. Gjetjet sugjerojnë se këto sipërfaqe aktualisht mund të luajnë një rol në rregullimin e rrjedhës së akullit nga Antarktida Lindore, një rajon që ka potencialin të rrisë nivelin global të detit me 52 metra nëse do të shkrihej plotësisht.
Zbulimi i këtyre peizazheve të lashta ofron një pjesë thelbësore të enigmës në të kuptuarit se si shtresa e akullit e Antarktidës Lindore mund të reagojë ndaj ngrohjes në të ardhmen. Sipërfaqet e sheshta mund të ndikojnë në shkallën me të cilën rrjedh akulli, dhe duke përfshirë këtë faktor në modelet e klimës, shkencëtarët mund të parashikojnë më mirë se si do të sillet shtresa e akullit në skenarë të ndryshëm të ngrohjes. Ky kuptim është thelbësor për rafinimin e parashikimeve të rritjes së nivelit të detit, veçanërisht ndërsa temperaturat globale vazhdojnë të rriten.
Profesori Neil Ross, bashkautor i studimit dhe Profesor i Shkencës Polare dhe Gjeofizikës Mjedisore në Universitetin e Newcastle, ndau mendimet e tij mbi rëndësinë e gjetjeve: “Ne kemi qenë prej kohësh të intriguar dhe të hutuar rreth fragmenteve të provave për peizazhe ‘të sheshta’ nën shtresat e akullit të Antarktidës. Ky studim bashkon copat e të dhënave të enigmës, për të zbuluar pamjen e përgjithshme: si u formuan këto sipërfaqe të lashta, roli i tyre në përcaktimin e rrjedhës së sotme të akullit dhe ndikimi i tyre i mundshëm në mënyrën se si do të evoluojë Shtresa e Akullit të Antarktidës Lindore në një botë në ngrohje.”
Gjetjet e studimit nënvizojnë gjithashtu nevojën për kërkime të mëtejshme se si këto sipërfaqe të lashta mund të kenë ndikuar në rrjedhën e akullit gjatë periudhave të kaluara të klimave më të ngrohta. Studime të tilla jo vetëm që do t’i ndihmonin shkencëtarët të kuptonin se si shtresa e akullit e Antarktidës Lindore mund të reagonte ndaj ngrohjes së klimës në të ardhmen, por edhe do të përmirësonin parashikimet e ndikimit të saj të mundshëm në nivelet globale të detit.
