Teleskopi James Webb, një projekt shkencor me vlerë 10 miliardë dollarë që ndodhet një milion milje larg Tokës, po bën zbulime të jashtëzakonshme në fushën e astronomisë dhe shkencës së hapësirës që nga momenti kur u bë funksional para gati tre vitesh. Me anë të teknologjisë së avancuar të skanimit infra të kuq, Webb lejon studiuesit të shohin mënyrën se si formohen yjet dhe galaktikat, si dhe të analizojnë atmosferat e planetëve të largët. Në këtë mënyrë, ai plotëson punën e teleskopit Hubble, i cili orbiton më afër Tokës, në një lartësi prej rreth 340 miljesh.
Webb ka dokumentuar procese mahnitëse si përtypja e një planeti nga një yll dhe ka ofruar të dhëna për asteroide që udhëtojnë me shpejtësi të lartë drejt nesh, megjithëse pa kërcënim për përplasje. Megjithatë, përkundër potencialit të madh shkencor, ekziston rreziku që funksionimi i tij të ndërpritet për shkak të ndërhyrjeve politike, përkatësisht nga planet për shkurtime drastike në buxhetin e NASA-s të propozuara nga administrata e ish-presidentit Donald Trump.
Administrata e Trump jo vetëm që largoi shkencëtarin kryesor të NASA-s, por gjithashtu propozoi një shkurtim prej gati 50% të financimeve për Drejtorinë e Misioneve Shkencore, që mbikëqyr kërkimin në shkencat planetare dhe astrofizikë. Ky propozim përfshin edhe anulimin e teleskopit Nancy Grace Roman, i cili është në fazat përfundimtare të testimit dhe pritet të lëshohet brenda dy vitesh. Satelitë të rinj që do të ndihmonin në kuptimin e planetit tonë janë gjithashtu në rrezik.
Edhe pse një pjesë e fondeve për teleskopët Hubble dhe Webb do të ruhet, këto mjete mund të bëhen të padobishme nëse stafi shkencor i NASA-s reduktohet ndjeshëm. Drejtimi i këtyre pajisjeve të avancuara për të mbledhur të dhëna kërkon ekspertizë të lartë, dhe sipas astrofizikanit Daniel Holz nga Universiteti i Çikagos, nuk ka asnjë mënyrë për të operuar këto pajisje në një mënyrë “minimaliste”.
Këto shkurtime nuk kufizohen vetëm te NASA, por po ndodhin edhe në agjenci të tjera që punësojnë shkencëtarë për të zhvilluar ilaçe të reja apo për të parashikuar uragane. Madje, edhe universitetet elitare janë vënë nën presion përmes kërcënimeve me ndërprerje financimesh për kërkime, çka mund të shkatërrojë vite të tëra pune dhe të ndërpresë studime afatgjata që janë kyçe për zhvillimin e dijes.
Megjithëse ideja e kursimit të fondeve publike është e vlefshme, kjo qasje duket se ka motive të tjera – kontrollin e institucioneve shkencore që mund të sfidojnë axhendën politike të administratës me të vërteta të pakëndshme: si ndryshimet klimatike që nuk janë mashtrim, vaksinat që shpëtojnë jetë, apo tarifat që në fakt janë taksa për konsumatorët dhe bizneset.
Politika ka ndikuar gjithmonë në financimin federal të shkencës, veçanërisht në NASA. Në të shkuarën, pati protesta nga e majta për shkak të emrit të teleskopit, James Webb, për shkak të akuzave për diskriminim ndaj komunitetit LGBTQ+ gjatë viteve ‘60. Sot, duket se është e djathta që po përpiqet të eliminojë kërkimet e lidhura me klimën.
Këto shkurtime mund të jenë një avantazh për rivalët ndërkombëtarë të SHBA-së, si Kina dhe vendet evropiane, të cilat po investojnë fort për të kaluar përpara në fushën e shkencës dhe teknologjisë. Madje, po rekrutojnë shkencëtarë amerikanë të cilët ndihen të sulmuar apo të pavlerësuar në vendin e tyre.
Në aspekt praktik, një goditje ndaj shkencës mund të rrezikojë aftësinë e vendit për të luftuar sëmundje, për të përmirësuar sistemet mbrojtëse, apo për të zhvilluar teknologji më të mira në fushat si kompjuterët apo telefonët. Rreziqe kritike – madje edhe ato që mund të shkatërrojnë njerëzimin – mund të mos identifikohen në kohë nëse shkenca dobësohet.
Përveç punës së tij në kërkimin mbi valët gravitacionale, Daniel Holz është gjithashtu anëtar i Bordit të Shkencës dhe Sigurisë në Bulletin of the Atomic Scientists, organizatë që përcakton orën simbolike të “Apokalipsit” që mat rrezikun global për njerëzimin. Kjo orë, që u bë e famshme gjatë Luftës së Ftohtë, tani është më e afërt me mesnatën se kurrë më parë.
Kur filloi Bulletin, kërcënimi kryesor ishte lufta bërthamore mes SHBA-së dhe Bashkimit Sovjetik. Sot, kërcënimet janë më të shumta: ndryshimet klimatike që sjellin konflikte për burimet, pandemitë e shkaktuara nga dora e njeriut, apo përdorimi i keq i inteligjencës artificiale. Të gjitha këto mund të çojnë në një katastrofë të përmasave globale.
Në vjeshtën e kaluar, bordi vendosi të afrojë orën edhe një sekondë më pranë mesnatës, dhe në janar shpalli se ndodhemi vetëm 89 sekonda larg. Që nga ajo kohë, grupi ka ndjekur me shqetësim veprimet e administratës ndaj shkencës dhe ka paralajmëruar se mund të ketë ndryshime të tjera të orës – dhe nëse ndodhin, me gjasë do të jetë një afrim edhe më i madh drejt një apokalipsi të mundshëm.
