Rahitizmi klasifikohet si një sëmundje metabolike (rahitizmi përfshin çrregullime të metabolizmit të fosforit dhe kalciumit) dhe nënkupton një çrregullim të mineralizimit të kockave. Konkretisht, tek rahitizmi, kockat dobësohen, zakonisht për shkak të mungesës ekstreme dhe të zgjatur të vitaminës D. Disa probleme të rralla të trashëguara mund të shkaktojnë gjithashtu rahitizëm.
Vitamina D ndihmon trupin e fëmijës të përthithë kalciumin dhe fosforin nga ushqimi, dhe mungesa e një sasie të mjaftueshme të vitaminës D tek fëmijët e bën të vështirë ruajtjen e niveleve të duhura të kalciumit dhe fosforit në kocka, gjë që mund të shkaktojë rahitizëm. Shtimi i vitaminës D ose kalciumit në dietë zakonisht korrigjon problemet kockore të lidhura me rahitizmin. Kur rahitizmi shkaktohet nga një problem tjetër mjekësor, fëmija mund të ketë nevojë për barna shtesë ose trajtim tjetër. Disa nga deformimet kockore të shkaktuara nga rahitizmi mund të kërkojnë ndërhyrje kirurgjikale korrigjuese. Çrregullimet e rralla të trashëguara, të lidhura me nivele të ulëta të fosforit, përbërësin tjetër mineral të kockës, mund të kërkojnë trajtime të tjera.
Si shfaqet rahitizmi tek fëmijët?
Shenjat dhe simptomat e rahitizmit mund të përfshijnë:
Vonesë në aftësitë motorike
Dhimbje në shtyllën kurrizore, legen dhe këmbë
Dobësi muskulare
Proeminencë okcipitale
Fontanela e përparme e hapur gjerësisht pas moshës 8 muaj
Deformim i klavikulës
Fraktura të brinjëve
Përkulje të këmbëve në zonën e pulpave
Shenja të hipokalcemisë
Fraktura kockore
Kafaz gjoksi në formë zileje
Deformim i kockave të legenit
Vonesë në formimin e dhëmbëve
Ngërçe muskulare
Këshillohuni me mjekun nëse fëmija ka dhimbje kockash, dobësi muskulare ose deformime të dukshme kockore.
Cilat janë shkaqet e rahitizmit?
Kockat e një fëmije rriten kur formohet ind i ri kockor në pllakat e rritjes ose pllakat epifizare të kockave. Kërcet e rritjes janë zona indi në zhvillim, që formohet pranë skajeve të kockave të gjata. Kalciumi dhe fosfori lidhen me këtë kërc, në mënyrë që të formohet një kockë e fortë dhe rezistente.
Mungesa e vitaminës D
Vitamina D ndihmon organizmin të përthithë kalciumin dhe fosforin nga ushqimi. Pa mjaftueshëm vitaminë D, organizmi nuk mund të mbajë sasi të mjaftueshme kalciumi dhe fosfori në pllakat e rritjes. Kockat bëhen të buta dhe të dobëta, duke u përkulur ose duke marrë forma të parregullta. Fëmijët që nuk marrin mjaftueshëm vitaminë D mund të zhvillojnë, pra, rahitizëm. Lëkura është në gjendje të prodhojë vitaminë D kur ekspozohet në diell, por ka situata dhe kushte që nuk mund të sigurojnë një dozë të mjaftueshme të vitaminës D (p.sh. fëmijët në vendet nordike). Ushqimet që përmbajnë vitaminë D përfshijnë të verdhën e vezës dhe peshkun e yndyrshëm (samon, skumbrie).
Probleme të përthithjes
Disa fëmijë lindin me sëmundje mjekësore që ndikojnë në mënyrën se si trupi i tyre përthith vitaminën D ose e zhvillojnë atë më vonë. Disa shembuj përfshijnë:
Sëmundja celiake
Sëmundja inflamatore e zorrëve
Fibroza cistike
Probleme renale
Faktorë rreziku
Faktorët që mund të rrisin rrezikun e rahitizmit:
Lëkurë e errët – ka më shumë pigment melaninë, gjë që ul aftësinë e lëkurës për të prodhuar vitaminë D nga dielli.
Mungesa e vitaminës D te nëna gjatë shtatzënisë – një fëmijë i lindur nga një nënë me mungesë të lartë vitamine D mund të lindë me shenja të rahitizmit ose t’i zhvillojë ato disa muaj pas lindjes.
Jetesa në rajone me klimë të ftohtë – fëmijët që jetojnë në vende me më pak dritë dielli kanë rrezik më të lartë për rahitizëm.
Lindja para kohe – foshnjat e lindura para afatit kanë tendencë të kenë nivele më të ulëta të vitaminës D, pasi kanë pasur më pak kohë për të marrë vitaminën nga nëna.
Disa lloje medikamentesh antikonvulsivante dhe antiretrovirale, të përdorura për trajtimin e infeksioneve me HIV, duket se ndërhyjnë në aftësinë e organizmit për të përdorur vitaminën D.
Qumështi i gjirit nuk përmban mjaftueshëm vitaminë D për të parandaluar rahitizmin.
I patrajtuar, rahitizmi mund të shkaktojë:
Shtyllë kurrizore të shtrembër
Deformime të kockave
Defekte dentare
Konvulsione
Parandalimi i rahitizmit tek fëmijët, diagnostikimi
Trupi ynë prodhon vitaminë D kur jemi të ekspozuar në diell, prandaj kjo është burimi më i mirë i vitaminës D (10 deri në 15 minuta ekspozim në diell afër mesditës mund të jetë i mjaftueshëm). Megjithatë, nëse lëkura është më e errët, ose nëse është dimër, është shumë e mundur që ekspozimi në diell të mos sigurojë vitaminë D të mjaftueshme. Gjithashtu, për shkak të shqetësimeve për kancerin e lëkurës, foshnjat dhe fëmijët e vegjël, në veçanti, duhet të shmangin ekspozimin direkt në diell, të përdorin krem mbrojtës dhe veshje mbrojtëse.
Për të parandaluar rahitizmin, fëmija duhet të hajë ushqime që përmbajnë në mënyrë natyrale vitaminë D (peshk i yndyrshëm si salmon dhe ton, vaj peshku dhe të verdhë veze). Trajtimi i rahitizmit ndihmon në forcimin e kockave, dhe për këtë mjekët zakonisht përshkruajnë suplemente për të zëvendësuar vitaminën D, kalciumin dhe fosforin. Gjithashtu, fëmijëve u rekomandohet të konsumojnë ushqime të pasura me kalcium. Këto përfshijnë bulmetet, fasulet, disa arra, disa fara dhe perimet me gjethe jeshile. Nëse rahitizmi shkaktohet nga një sëmundje tjetër, fëmija duhet të vizitojë një specialist për trajtim.
Gjatë ekzaminimit, mjeku do të shtypë butësisht kockat e fëmijës për të identifikuar anomali. Ai do t’i kushtojë vëmendje të veçantë:
Kafkës – foshnjat me rahitizëm shpesh kanë koka më të buta dhe fontanelat mund të mbyllen më vonë;
Këmbëve – ndërsa foshnjat e shëndetshme mund të kenë këmbë pak të lakuara, një hark shumë i theksuar shfaqet shpesh në rastet e rahitizmit;
Kraharorit – disa fëmijë me rahitizëm zhvillojnë anomali të brinjëve që mund të shtypin sternumin dhe të shkaktojnë hernie;
Kyçeve dhe kyçeve të këmbëve – fëmijët me rahitizëm shpesh kanë kyçe dhe kyçe këmbësh më të gjata ose më të holla se normalisht;
Radiografitë e kockave të prekura mund të zbulojnë deformime kockore. Testet e urinës dhe gjakut mund të konfirmojnë diagnozën e rahitizmit dhe gjithashtu të ndihmojnë në monitorimin e progresit të trajtimit. Periudha e ndërtimit të kockave të forta është në fëmijëri dhe adoleshencë. Fëmijët që hyjnë në moshën e rritur me kocka të forta janë më pak të prirur për humbje kockore më vonë.
Si shfaqet mungesa e vitaminave?
Organizmi ka nevojë për 13 vitamina absolutisht thelbësore për funksionimin e mirë të tij. Çdo vitaminë ka rolin e vet, dhe mungesa (avitaminoza) mund të ketë efekte të dëmshme në organizëm.
● Vitamina A ose retinoli: Shkakton verbëri nate, tharje të syve (membrana konjuktivale). Nga ana tjetër, teprica e kësaj vitamine shkakton çrregullime, si ndryshime kockore, madje edhe inflamacion dhe gjakderdhje në inde të ndryshme.
● Vitamina D ose kalciferoli: Mund të shkaktojë dekalcifikim të kockave (osteoporozë), kavitete të rënda dentare ose madje rahitizëm.
● Vitamina E ose tokoferoli: Mund të shkaktojë anemi, shkatërrim të qelizave të kuqe të gjakut, degenerim muskulor dhe çrregullime riprodhuese.
● Vitamina K ose antihemorragjike: Mund të shfaqen gjakderdhje nga hunda, në traktin tretës ose urinar-gjenital.
● Vitamina C (acidi askorbik): Shfaqet me gingivit (inflamacion i mishit të dhëmbëve), lëkurë me pamje me luspa, shërim i ngadalshëm i plagëve, gjakderdhje nga hunda, smalt dentar i dobët, dhimbje dhe inflamacion të kyçeve, anemi, shtim në peshë, flokë të thatë.
● Vitamina B1 (tiamina): Mungesa e vitaminës B1 shkakton lodhje, ndryshime të përgjithshme nervore. Nëse mungesa është e rëndë, mund të shfaqet sindroma Korsakoff, e karakterizuar nga humbje e kujtesës dhe konfuzion ose sëmundja Wernicke, çrregullime okulare, konfuzion.
● Vitamina B2 (riboflavina): Mungesa e vitaminës B2 në dietë shkakton probleme të syve si fotofobi (dhimbje okulare nga drita), si dhe ndryshime orale, përfshirë çarje në zgavrën me gojë dhe skuqje të buzëve.
● Vitamina B3 (niacinë ose acidi nikotinik): Mungesa e vitaminës B3 shkakton inflamacion të lëkurës, çrregullime të sistemit tretës, diarre, dëmtim të sistemit nervor (demencë).
● Vitamina B6 (piridoksina): Mungesa e rëndë shkakton irritim, dobësi, marramendje, depresion, neuropati periferike dhe spazma, çrregullime të rritjes, akrodini dhe anemi.
● Vitamina B12 ose cianokobalamina: Shkaku më i shpeshtë i mungesës së vitaminës B12 është anemia pernicioze, shkaqe të tjera mund të jenë: gastrektomia totale, kanceri gastrointestinal, fistula gastrointestinale, divertikula, tuberkulozi, ileiti, sëmundja celiake, dietat vegjetariane dhe gastriti atrofik.
