nga Matthew Powell
Ashtu si shumë konflikte të mëparshme, lufta Rusi–Ukrainë ka detyruar të dyja palët të inovojnë. Për shkak se asnjëra palë nuk ka arritur të marrë kontroll të plotë të hapësirës ajrore të kundërshtarit, as Ukraina dhe as Rusia nuk kanë përdorur gjerësisht avionë luftarakë supersonikë – mjete që kërkojnë shumë kohë dhe para për t’u prodhuar dhe që nuk mund të rrezikohen lehtë në vijën e frontit.
Në vend të tyre, dronët kanë marrë rolin kryesor. Sipas të dhënave që vijnë nga Ukraina, dronët po shkaktojnë 60% deri në 70% të të gjitha viktimave në vend.
Historia e luftërave, megjithatë, tregon se çdo përparim teknologjik zakonisht shoqërohet nga kundërmasa të reja. Kjo po ndodh edhe tani: po shfaqen armë kundër-dronëve që mund të zvogëlojnë rëndësinë e mjeteve ajrore pa pilot, jo vetëm në Ukrainë, por edhe në konfliktet e ardhshme.
Përdorimi i dronëve ka ndryshuar mënyrën se si luftohet në tokë. Zona ku forcat tokësore janë të ekspozuara ndaj sulmeve të dronëve është zgjeruar në 10–15 kilometra pas vijës së frontit. Kjo ka bërë që llogoret, pozicionet e fortifikuara dhe automjetet e blinduara të jenë shumë më të rrezikuara se më parë.
Roli i dronëve nuk kufizohet vetëm në sulme. Ashtu si balonat dhe avionët e përdorur gjatë Luftës së Parë Botërore, dronët ofrojnë vëzhgim, mbledhje informacioni dhe inteligjencë në kohë reale. Kjo u jep komandantëve një pasqyrë më të qartë të fushëbetejës dhe u lejon të marrin vendime të shpejta. Po ashtu, aftësia e dronëve për të qëndruar pezull mbi objektiva për periudha të gjata i ka bërë ata të vlefshëm edhe për drejtimin e artilerisë.
Dronët po përdoren si në front, ashtu edhe kundër civilëve si në Ukrainë, ashtu edhe në Rusi. Shumë analistë kanë sugjeruar se dronët dhe mjetet ajrore pa pilot përfaqësojnë një kthesë të madhe në mënyrën se si do të zhvillohen luftërat moderne dhe se ato mund të formësojnë të ardhmen e luftës ajrore për shumë vite. Por kjo pikëpamje shpesh harron një fakt të rëndësishëm: sapo një teknologji e re futet në luftë, kundërteknologjitë zakonisht shfaqen shpejt dhe reduktojnë efektin e saj.
Një shembull i hershëm është përdorimi i tankeve në Betejën e Somës në vitin 1916. Edhe pse ishin revolucionare në fillim, gjermanët arritën pothuajse menjëherë të zhvillonin armë kundër-tank, duke zbehur ndikimin e tyre në vetëm disa muaj.
Kundërmasat ndaj dronëve
Diçka e ngjashme po ndodh në Ukrainë. Mbrojtjet e thjeshta, si rrjetat metalike mbi automjete dhe pozicione, po përdoren për të ndaluar dronët ose për të devijuar trajektoren e tyre. Edhe pse këto metoda ofrojnë një nivel të kufizuar mbrojtjeje, teknologji më të përparuara kundër-dronëve po zhvillohen diku tjetër.
Marina britanike ka njoftuar se do të përdorë një armë të re me energji të drejtuar, e quajtur DragonFire. DragonFire është një armë lazer, e aftë të synojë dhe shkatërrojë armë të vogla sulmuese, përfshirë dronët. Ka kufizime, si nevoja për të pasur vijë të qartë shikimi me objektivin, por përfaqëson një hap të madh në garën teknologjike të luftës.
Kostoja për një gjuajtje me DragonFire është vetëm 10 paund dhe arma mund të godasë një objekt të madhësisë së një monedhe prej një poundi nga një distancë prej një kilometri. Kjo e bën shumë më të lehtë asgjësimin e dronëve dhe vë në pikëpyetje idenë se dronët do të dominojnë të ardhmen e luftës ajrore. Marina Mbretërore planifikon ta përdorë DragonFire që nga viti 2027.
Mbretëria e Bashkuar po teston edhe një tjetër armë me energji të drejtuar, e cila përdor valë radioje me intensitet të lartë për të shkatërruar elektronikën e brendshme të dronëve. Kjo armë radiofrekuence ka disa avantazhe ndaj DragonFire. Së pari, nuk ka nevojë për vijë të pastër shikimi, kështu që funksionon edhe në mot të keq ose nën re. Së dyti, mund të godasë disa objektiva njëkohësisht brenda një zone të caktuar.
Megjithatë, ajo ka një mangësi të madhe: nuk mund të dallojë mes dronëve armiqësorë dhe atyre miqësorë. Kjo do të thotë se nuk mund të përdoret kur mbi zonë fluturojnë mjete aleate.
Ritmi i zhvillimit teknologjik dhe kundërmasave mbrojtëse, i cili ka qenë një pjesë e pandarë e luftërave për shekuj, nuk duket se po ngadalësohet në konfliktet moderne. Dronët me shumë gjasë do të mbeten armë të rëndësishme, por ideja se ata do të revolucionarizojnë plotësisht luftën dhe do të bëjnë të panevojshëm avionët me pilot mbetet ende për t’u provuar.
